Làng Lũng Cẩm Trên xóa đói giảm nghèo từ phát triển du lịch cộng đồng

Từ trung tâm tỉnh Tuyên Quang, vượt hơn 250 km lên Cao nguyên đá Đồng Văn, du khách sẽ gặp Làng văn hóa du lịch Lũng Cẩm Trên - điểm đến gắn với nhiều thước phim nổi tiếng, đặc biệt là bộ phim “Chuyện của Pao” từng đoạt giải Cánh diều vàng cho Phim truyện nhựa hay nhất.

Dấu ấn điện ảnh đã mở lối để ngôi làng trở thành một trong những điểm dừng chân hấp dẫn nhất trên hành trình khám phá "miền đá nở hoa".

Giữ gìn vẻ đẹp nguyên bản

Thuộc xã Sà Phìn, nằm dọc Quốc lộ 4C - tuyến đường nối liền Phố cổ Đồng Văn, dinh thự họ Vương và cột cờ Lũng Cú - Lũng Cẩm Trên sở hữu vị trí thuận lợi cho phát triển du lịch. Dù lượng khách tăng mạnh, ngôi làng giữa thung lũng Sủng Là vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ: những dãy núi trùng điệp bao bọc bản làng, những nếp nhà trình tường đất nâu vàng, mái ngói âm dương rêu phong và hàng rào đá ghép thủ công - tất cả tạo nên bức tranh mộc mạc, kiêu hãnh của người Mông nơi miền đá.

Làng có diện tích tự nhiên 184 ha, trong đó 44 ha là đất nông nghiệp. Toàn thôn có 73 hộ với hơn 400 nhân khẩu, người Mông chiếm tới 95%. Những dấu ấn kiến trúc truyền thống vẫn được lưu giữ qua nhiều thế hệ, tạo nên vẻ mộc mạc mà kiêu hãnh rất riêng. Mỗi nếp nhà, mỗi thềm đá đều như kể lại câu chuyện về sự bền bỉ, trường tồn và sức sống mạnh mẽ của người dân nơi đây.

Điểm nhấn đầu tiên khi đặt chân vào Làng văn hóa du lịch Lũng Cẩm là ngôi nhà của ông Mua Súa Páo nằm ở đầu làng, bên thung lũng hoa - địa điểm từng xuất hiện trong bộ phim “Chuyện của Pao”. Ngôi nhà mang đậm kiến trúc đặc trưng của vùng Cao nguyên đá, được xây dựng từ vật liệu truyền thống lấy tại địa phương: mái lợp ngói âm dương, tường trình đất, móng và hàng rào ghép bằng những phiến đá lớn được đục đẽo khéo léo.

Hoàn thành từ năm 1935, sau gần một thế kỷ, ngôi nhà vẫn giữ được vẻ cổ kính nguyên bản. Từ sau thành công của bộ phim, nơi đây đã trở thành điểm “check-in” không thể bỏ lỡ của du khách khi đến với Cao nguyên đá.

Không chỉ hấp dẫn bởi cảnh quan, Lũng Cẩm Trên còn là nơi lưu giữ phong tục, tập quán đặc trưng của người Mông. Hằng năm, thôn duy trì nhiều lễ hội truyền thống như Gầu tào, Lễ hội hoa tam giác mạch; đồng thời duy trì việc truyền dạy múa khèn, làm khèn, thổi sáo, dệt lanh, nấu rượu ngô men lá… Việc mặc trang phục truyền thống thường ngày cũng góp phần tạo nên nét đẹp riêng có của cộng đồng nơi đây.

Nghề trồng lanh, dệt vải - giá trị văn hóa lâu đời của người Mông, vẫn được gìn giữ bền bỉ. Dưới đôi tay khéo léo của phụ nữ trong thôn, những sợi lanh được nhuộm từ lá cây rừng trở thành váy áo rực rỡ trong mỗi dịp lễ Tết. Hình ảnh phụ nữ và các bé gái ngồi dệt lanh bên hiên nhà, những tấm váy nhiều màu phơi dọc lối đi… tạo nên vẻ đẹp bình dị mà cuốn hút, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng du khách.

Du lịch mở lối giảm nghèo

Sở hữu cảnh quan đẹp như tranh giữa cao nguyên đá, cùng bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào Mông, Lũng Cẩm Trên có tiềm năng lớn để phát triển du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, yêu cầu đặt ra là phải hài hòa giữa bảo tồn văn hóa - cảnh quan và tạo sinh kế ổn định, lâu dài cho người dân.

Phát huy lợi thế sẵn có, các cấp, ngành và chính quyền địa phương đã chú trọng đầu tư, tuyên truyền, hỗ trợ người dân làm du lịch cộng đồng. Người dân được hướng dẫn trang trí, giữ gìn kiến trúc truyền thống; trồng cây, hoa tạo cảnh quan; cải thiện vệ sinh môi trường; được đào tạo kỹ năng ứng xử, chế biến món ăn, phục vụ lưu trú… Những bước đi này tạo nền tảng quan trọng giúp du lịch Lũng Cẩm Trên khởi sắc, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.

Nhờ sự đồng hành của chính quyền, nhiều hộ đã thay đổi tư duy làm kinh tế, mạnh dạn chỉnh trang nhà cửa, phát triển vườn cây ăn quả như lê, mận, đào, chủ động mở rộng các dịch vụ du lịch cộng đồng như homestay, ẩm thực truyền thống, sản xuất thổ cẩm, làm bánh tam giác mạch, rượu ngô men lá… Sự kết hợp giữa không gian kiến trúc truyền thống và cảnh quan xanh mát khiến bản làng ngày càng hấp dẫn du khách.

Mỗi năm Lũng Cẩm Trên đón hơn 150.000 lượt khách trong và ngoài nước. Hiện thôn có gần 50 hộ làm dịch vụ du lịch, 1 hướng dẫn viên được cấp thẻ, 32 gian hàng bán sản phẩm địa phương, 2 hộ kinh doanh lưu trú, 4 hộ kinh doanh ăn uống và 3 đơn vị vận tải. Thu nhập bình quân của mỗi hộ đạt 10 - 20 triệu đồng/tháng.

Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, cấp ủy và chính quyền xã cũng đã rà soát thực trạng, từ đó đề ra các giải pháp phát triển mới: xây dựng thêm các hoạt động trải nghiệm như tham gia lao động sản xuất, sinh hoạt đời sống, chế biến ẩm thực, học nghề thủ công… nhằm thu hút và giữ chân khách lưu trú tại làng.

Đặc biệt, người dân cũng đã chủ động hơn trong việc đầu tư trang thiết bị làm dịch vụ lưu trú, từng bước chuyên nghiệp hóa loại hình du lịch cộng đồng. Công tác khôi phục, bảo tồn văn hóa truyền thống được quan tâm hơn. Thôn thành lập đội văn nghệ biểu diễn múa khèn, hát dân ca, tái hiện nghi lễ phục vụ lễ hội và khách du lịch.

Những kết quả trên cho thấy, nhờ làm tốt công tác bảo tồn, gìn giữ cảnh quan thiên nhiên thơ mộng và những giá trị văn hóa, kiến trúc truyền thống, độc đáo, người dân thôn Lũng Cẩm Trên đã phát huy được những lợi thế của mình, để xây dựng thương hiệu điểm đến du lịch hấp dẫn, không chỉ thu hút du khách mà còn góp phần nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo bền vững.

Lũng Cẩm Trên không ồn ào, không phô trương. Vẻ đẹp nơi đây đến từ sự mộc mạc, nếp sống bền bỉ và những giá trị nguyên sơ được giữ gìn qua nhiều thế hệ. Trong hành trình khám phá miền đá Hà Giang, Lũng Cẩm Trên là chốn để du khách dừng lại, lắng nghe và cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp văn hóa bản địa - vẻ đẹp chỉ thực sự cảm nhận được khi đứng giữa thung lũng bình yên ấy./.

AD