Mô hình “Phường AI-X” và đô thị đổi mới sáng tạo quy mô lớn
Chủ tịch CMC đề xuất hai đột phá để TP.HCM bứt tốc kinh tế số với mô hình thí điểm AI cấp phường để tiến nhanh tới AI City.
Thí điểm “Phường AI-X” để mở đường cho AI City
Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang mới đây đã có buổi gặp gỡ cộng đồng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp của thành phố, trong bối cảnh TP.HCM hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế số và trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp tầm cỡ quốc tế.
Tại cuộc gặp, cùng với ý kiến của các chuyên gia và doanh nghiệp khoa học công nghệ tiêu biểu, Bí thư Thành ủy nhấn mạnh yêu cầu chuyển từ tư duy kỳ vọng sang hành động thực chất, đặt khoa học - công nghệ (KHCN) và đổi mới sáng tạo (ĐMST) vào vị trí nền tảng để nâng sức cạnh tranh của thành phố.
Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang khẳng định, giai đoạn vừa qua, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đã trở thành động lực tăng trưởng then chốt, giúp thành phố đứng thứ 2 toàn quốc về chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, hạng 110 thế giới và thứ 5 Đông Nam Á về hệ sinh thái khởi nghiệp, hạng 30 thế giới về blockchain.
Thành phố đã triển khai đồng bộ cơ chế đặc thù thu hút nhân tài, vốn đầu tư, hỗ trợ không hoàn lại, cải cách hành chính và đào tạo nhân lực chất lượng cao.
TP.HCM đặt mục tiêu đến 2030: kinh tế số chiếm 30 - 40% GRDP; trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo đẳng cấp quốc tế; hệ sinh thái khởi nghiệp vào Top 100 toàn cầu; sở hữu ít nhất 5 trung tâm nghiên cứu chuẩn quốc tế.
Thành phố đang thực hiện những đột phá chiến lược: Phát triển công nghệ mũi nhọn (AI, cloud, chip, robot, blockchain, y-sinh), lập quỹ khởi nghiệp mới, thu hút quỹ mạo hiểm quốc tế; Hoàn thiện quản trị số dựa trên dữ liệu và phát triển mạnh nguồn nhân lực số.
Thành phố sẽ tiếp tục đẩy mạnh hợp tác “Bốn nhà” (nhà trường – nhà nước - doanh nghiệp - tổ chức tài chính), ngoại giao công nghệ và thu hút chuyên gia quốc tế để củng cố vị thế trung tâm kinh tế số và đổi mới sáng tạo khu vực và toàn cầu.
Ở góc nhìn doanh nghiệp, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ CMC Nguyễn Trung Chính trình bày loạt kiến nghị tới lãnh đạo Thành phố theo hướng “làm thật - thử thật - nhân rộng nhanh”, tập trung vào những việc thành phố có thể triển khai ngay để rút ngắn đường cong phát triển.
Ông mở đầu bằng một tín hiệu thu hút đầu tư quốc tế liên quan đến hạ tầng số. Theo Chủ tịch CMC, trong chuyến công tác gần đây tại Singapore, CMC đã làm việc với đối tác quản lý nguồn vốn khoảng 81 tỷ USD.
Ban đầu, khi mời họ đầu tư vào TP.HCM, CMC đề xuất một trung tâm dữ liệu quy mô khoảng 300 triệu đến 1 tỷ USD.
Tuy nhiên, phía nhà đầu tư đề nghị CMC xem lại kế hoạch để nâng quy mô lên 5 tỷ USD, tương tự dự án lớn mà họ đang triển khai tại Hàn Quốc.
Ông cho biết với quy mô 100 MW, mức 1 tỷ USD đã là hợp lý, nhưng đối tác vẫn muốn tính đến phương án lớn hơn vì không chỉ muốn đầu tư một trung tâm dữ liệu đơn lẻ mà còn kỳ vọng mở rộng hoạt động sâu rộng hơn tại TP.HCM.
Từ quan sát đó, ông Chính cho rằng TP.HCM cần sớm hình thành các mô hình thí điểm đủ rõ, đủ nhanh để tạo “điểm neo” cho dòng vốn, nhân lực và hoạt động R&D công nghệ cao, đồng thời giúp thành phố gia tăng lợi thế cạnh tranh khu vực.
Đề xuất nổi bật của Chủ tịch CMC là cho phép TP.HCM chọn một phường để thí điểm mô hình quản trị bằng AI - “Phường AI-X”. Ông nhấn mạnh CMC kiên định với ý tưởng đưa TP.HCM trở thành AI City đầu tiên của cả nước; định hướng đồng hành phát triển thành phố AI cùng TP.HCM đã được CMC công bố tại Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) Davos tháng 1/2025.
Theo đề xuất, ở “Phường AI-X”, các quy trình từ giải quyết thủ tục hành chính, quản lý trật tự đô thị, vận hành camera an ninh, tiếp xúc - phản hồi của người dân… sẽ được vận hành, báo cáo, phân tích và dự báo trên nền dữ liệu thời gian thực.
AI đóng vai trò trợ lý phân tích, gợi ý phương án xử lý và tự động hóa các quy trình lặp lại, giúp giảm tải cho bộ máy, rút ngắn thời gian phản hồi, nâng cao chất lượng dịch vụ công.
Ông Nguyễn Trung Chính khẳng định doanh nghiệp sẵn sàng đồng hành từ khâu thiết kế kiến trúc, cung cấp hạ tầng, nền tảng và giải pháp AI đến triển khai thí điểm, đánh giá hiệu quả và chuẩn hóa mô hình để nhân rộng.
Ông cũng bày tỏ sẵn sàng đảm nhiệm vai trò “kiến trúc sư trưởng” cùng TP.HCM xây dựng lộ trình và mô hình AI City một cách bài bản.
Đô thị khoa học công nghệ - đổi mới sáng tạo - giáo dục
Song song với thí điểm cấp cơ sở, CMC kiến nghị TP.HCM nghiên cứu xây dựng một mô hình đô thị tích hợp khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo - giáo dục.
Không gian này được đề xuất bao gồm hệ thống đại học đào tạo các ngành tiên tiến như AI, bán dẫn, an ninh mạng, công nghệ cao; các viện nghiên cứu và phòng lab mở; trung tâm dữ liệu và hạ tầng máy tính hiệu năng cao; khu làm việc của doanh nghiệp công nghệ, trung tâm R&D và startup; khu nhà ở chuyên gia, trường quốc tế, tiện ích cộng đồng và không gian xanh; cùng quỹ đổi mới sáng tạo và cơ chế sandbox để thử nghiệm công nghệ, mô hình vận hành mới.
Chủ tịch CMC gợi ý TP.HCM có thể tham khảo các mô hình đô thị khoa học - đổi mới sáng tạo thành công trên thế giới như One-North của Singapore hay Daedeok Innopolis của Hàn Quốc để thiết kế một “vùng lõi” đủ lớn cho R&D, thu hút nhân tài và thúc đẩy thương mại hóa công nghệ.
Theo ông Nguyễn Trung Chính, TP.HCM đã có nhiều điều kiện để bứt phá; điều thành phố cần lúc này là tinh thần dám thử nghiệm, dám làm ngay để được quyền đi nhanh hơn, sớm hơn và trước hơn. Cách tiếp cận “thí điểm có kiểm soát - chuẩn hóa - nhân rộng” vừa phù hợp với tốc độ phát triển của siêu đô thị, vừa giúp giảm rủi ro chính sách khi bước vào các lĩnh vực mới như AI, dữ liệu và hạ tầng số quy mô lớn.
Nếu “Phường AI-X” là bước đi nhanh để tạo mẫu hình quản trị đô thị dựa trên dữ liệu và AI, thì đô thị KHCN - ĐMST - Giáo dục là chiến lược dài hơi nhằm hình thành năng lực nền tảng về nhân lực, nghiên cứu và công nghiệp công nghệ cao. Hai đề xuất này, theo ông, có thể trở thành những “đề bài hành động” cụ thể để TP.HCM sớm hiện thực hóa mục tiêu trung tâm kinh tế số và AI City trong giai đoạn mới./.