Tạp chí khoa học thuộc lĩnh vực KHXH&NV rất có “thị trường”
PGS. TS. Bùi Hoài Sơn cho rằng, Tạp chí lĩnh vực KHXH&NV rất có “thị trường” và cần xem xét “thị trường ngách”. Theo ông, Tạp chí KH&CN Việt Nam tiếp tục định hướng quốc tế để có nhiều tác giả gửi bài và sẵn sàng kinh phí cho việc nộp bài.
Ngày 8/12/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Việt Nam, Học viện Chiến lược KH&CN, Bộ KH&CN đã tổ chức phiên họp Hội đồng Biên tập (HĐBT) 2025 mở rộng - lĩnh vực Khoa học Xã hội và Nhân văn (KHXH&NV).
GS. TS. Đặng Nguyên Anh, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội (KHXH) Việt Nam, Chủ tịch HĐBT Tạp chí KH&CN Việt Nam bản D cùng TS. Lê Đình Tiến, nguyên Thứ trưởng Bộ KH&CN, Chủ tịch HĐBT Chuyên san Chính sách và Quản lý KH&CN và TS. BS. Nguyễn Thị Hương Giang, Phó Giám đốc Học viện Chiến lược KH&CN, Tổng Biên tập Tạp chí KH&CN Việt Nam đã chủ trì phiên họp.
Tham dự phiên họp có 30 nhà khoa học trong lĩnh vực KHXH&NV đến từ nhiều cơ quan, trường đại học (ĐH), tạp chí KHXH ở Hà Nội.
Hội đồng biên tập Tạp chí KH&CN Việt Nam có vai trò ngày càng quan trọng
Phiên họp có mục tiêu trọng tâm là rà soát hiệu quả hoạt động của Tạp chí trong lĩnh vực KHXH&NV và đề ra những giải pháp đột phá nhằm củng cố vị thế, nâng cao chất lượng học thuật và đảm bảo Tạp chí là đơn vị hàng đầu trong việc công bố các bài báo nghiên cứu có tính ứng dụng và lý luận sâu sắc.
Phát biểu tại phiên họp, GS. TS. Đặng Nguyên Anh nhấn mạnh HĐBT có vai trò là cơ quan tư vấn chiến lược, định hướng nội dung, đảm bảo chất lượng các bài viết và giám sát trong quá trình xuất bản.
Trong bối cảnh KH&CN đang phát triển nhanh chóng với yêu cầu công bố kết quả khoa học ngày càng cao, vai trò của Tạp chí KH&CN Việt Nam ngày càng quan trọng.
Bên cạnh năng lực của đội ngũ biên tập, người phản biện, tác giả, chất lượng, uy tín của Tạp chí chịu ảnh hưởng trực tiếp của các nhà khoa học, chuyên gia và các thành viên HĐBT đến từ nhiều lĩnh vực.
Tạp chí KH&CN Việt Nam là tạp chí đa lĩnh vực, liên lĩnh vực, do vậy, mỗi ý kiến đóng góp, sáng kiến của HĐBT là vô cùng quý báu giúp Tạp chí tiếp tục vận hành và phát triển bền vững trong thời gian tới.
Nhìn lại năm 2025, GS. TS. Đặng Nguyên Anh đánh giá Tạp chí bản D có tên tiếng Anh là VMOST Journal of Social Sciences and Humanities (VMOST JOSSH) đã đạt nhiều thành tích đáng ghi nhận, trước hết là số lượng bài viết KHXH&NV gia tăng, chất lượng được đảm bảo từ góc độ bài viết, phản biện.
Đặc biệt, Tạp chí bản D đã thu hút sự quan tâm của nhiều giáo sư, tiến sỹ liên ngành và từ nhiều ngành.
Tuy nhiên, GS. TS. Đặng Nguyên Anh cũng cho biết có một số thách thức đối với Tạp chí bản D như sự đóng góp bài viết của các tác giả nước ngoài còn thấp. Các bài viết cho ấn phẩm bản D về các nội dung ngôn ngữ, khảo cổ, lịch sử… vẫn còn ít. Việc ứng dụng công nghệ vẫn cần phải tiếp tục nâng cấp trong thời gian tới.
Thông tin về sự phát triển của Tạp chí nói chung, TS. BS. Nguyễn Thị Hương Giang, Phó Giám đốc Học viện, Tổng Biên tập Tạp chí cho biết từ ngày 16/6/2025, Tạp chí KH&CN Việt Nam trực thuộc Học viện Chiến lược KH&CN được thành lập trên cơ sở hợp nhất Tạp chí TT&TT thuộc Bộ TT&TT và Tạp chí KH&CN Việt Nam thuộc Bộ KH&CN.
Theo Quyết định số 17/2025/QĐ-TTg ngày 16/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ, Tạp chí là đơn vị sự nghiệp công nghiệp trực thuộc Học viện Chiến lược KH&CN thực hiện hai chức năng gồm: Thông tin tuyên truyền, lý luận chuyên ngành phục vụ công tác quản lý nhà nước của Bộ KH&CN, công bố các kết quả nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực theo Quyết định số 1498/QĐ-BKHCN ngày 27/6/2025 của Bộ trưởng Bộ KH&CN, trong đó có lĩnh vực KHXH&NV.
Hiện nay, Tạp chí có 8 ấn phẩm, trong đó 7 ấn phẩm in và tạp chí điện tử. Trong 7 ấn phẩm in có 6 ấn phẩm công bố các bài báo khoa học, trong đó 3 ấn phẩm công bố các bài báo liên quan đến lĩnh vực KHXH&NV gồm: Tạp chí bản B (tiếng Việt), bản D tiếng Anh và Chuyên san chính sách và quản lý KH&CN.
TS. Nguyễn Thị Hương Giang cũng cho biết, Tạp chí Bản D đang nhận được sự quan tâm của các tác giả trong và ngoài nước, các nhà khoa học trên Web of Science.
Các bài báo đều được gửi đến nhiều nhà khoa học quốc tế để đánh giá, phản biện. Tuy nhiên, Tạp chí bản D cũng gặp một số khó khăn như tỷ lệ trích dẫn còn thấp.
“Tạp chí mong muốn nhận được các ý kiến của các thành viên HĐBT, các nhà khoa học để sớm trở thành tạp chí uy tín, góp phần hội nhập quốc tế trong lĩnh vực KHXH&NV. Sự quan tâm, ủng hộ của các thành viên HĐBT Tạp chí bản D đối với sự phát triển của Tạp chí là rất quý báu và rộng hơn là vì sự phát triển của ngành KH&CN”, TS. Nguyễn Thị Hương Giang trân trọng bày tỏ cảm ơn sự quan tâm, đóng góp rất lớn của các nhà khoa học.
Hướng tới chuẩn mực quốc tế, tìm các vấn đề “hot”
Thông tin về một số kết quả hoạt động của Tạp chí KH&CN Việt Nam, bà Phạm Thị Minh Nguyệt, Phó Tổng Biên tập Tạp chí cho biết, các bài báo đăng trên bản B được xử lý theo tiêu chuẩn quốc tế, được gắn số DOI, đánh giá chuyên môn của ít nhất 2 phản biện kín, kiểm tra tính trùng lặp bằng phần mềm iThenticate ít nhất 2 lần...
Năm 2025, Tạp chí bản B đã được 26 Hội đồng Giáo sư ngành/liên ngành tính điểm công trình khoa học, trong đó có 21 Hội đồng ngành/liên ngành tính điểm cao từ 0,75 đến 1 điểm. Riêng trong lĩnh vực KHXH&NV, năm 2025, Tạp chí KH&CN Việt Nam bản B được tính điểm ở 9 hội đồng ngành/liên ngành.
Tạp chí bản D phục vụ hoạt động hội nhập quốc tế về KHXH&NV, xuất bản số đầu tiên năm 2022. Tạp chí có quy trình xuất bản quốc tế, sử dụng hệ thống xuất bản trực tuyến ScholarOne Manuscripts (SM).
Từ 2023 đến nay, Tạp chí đã nhận được khoảng 300 bài báo qua phần mềm SM. Tính từ tháng 1/2023 đến nay, Tạp chí bản D nhận được bài từ 15 quốc gia/vùng lãnh thổ khác nhau, trong đó nhiều nhất là Vương quốc Anh, Philippines, Trung Quốc.
Từ tháng 1/2025 đến nay, Tạp chí bản D nhận được bài của các tác giả đến từ 6 quốc gia khác nhau. Tỷ lệ từ chối (reject) bài là 48%.
Trước những kết quả của Tạp chí nói chung và bản D nói riêng, các nhà khoa học là thành viên HĐBT đã đánh giá cao những nỗ lực của Tạp chí. GS. TSKH. Vũ Minh Giang, ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết, Tạp chí trong vài năm qua đã đạt được những bước tiến đầy khích lệ.
Về nội dung, Tạp chí bản D cần quan tâm đến các chủ đề được quốc tế quan tâm, đặc biệt là những vấn đề về Việt Nam nhưng phải có thống kê, số liệu, giảm lý luận cao siêu. “Tạp chí cần mời được các chuyên gia quốc tế uy tín viết bài, có số liệu thực sự, “tranh thủ” những đề tài về Việt Nam học”.
GS. TSKH. Vũ Minh Giang cho rằng, những bài viết có chất lượng tốt rồi cần phải có “truy xuất” nguồn gốc, bao bì đẹp, quảng bá tốt, dựa trên các nền tảng quốc tế…
GS. TSKH. Vũ Minh Giang cũng đề nghị Tạp chí tiếp tục xây dựng Tạp chí hướng tới chuẩn mực quốc tế; Cần tiếp tục có những đầu tư lớn. “Bản thân tôi sẵn sàng kêu gọi các chuyên gia uy tín quốc tế có những biết viết nghiên cứu về Việt Nam cho Tạp chí bản D”.
Cũng theo GS. TSKH. Vũ Minh Giang, ấn phẩm bản A của Tạp chí cũng cần phải nâng tầm, đầu tư về nội dung. Mới đây, ĐH Thanh Hoa Trung Quốc) vừa có hội thảo đề cập nội dung “sai AI trị AI”. Các bài viết KHXH&NV có thể đi vào vấn đề “đinh”, “hot”, “lạ” thì có tiếng.
Đồng quan điểm, GS. TS. Trần Thọ Đạt, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân thông tin, lĩnh vực hiện có nhiều chủ đề hấp dẫn như tăng trưởng hai con số của Việt Nam…
Hiện nay, việc công bố kết quả nghiên cứu khoa học về lĩnh vực KHXH&NV, kinh tế đang nhận được sự quan tâm lớn. Có rất nhiều nghiên cứu sinh, nhà khoa học trẻ ngày càng giỏi, có khả năng phân tích định lượng, hội nhập quốc tế sâu rộng… Nguồn bài từ người trẻ là rất tiềm năng.
GS.TS Nguyễn Vũ Hảo, Trường ĐH KHXH&NV, ĐH Quốc gia Hà Nội cũng đánh giá cao Tạp chí bản D đã làm rất tốt trong 3 năm vừa qua. Nhiều nghiên cứu sinh, sinh viên đã gửi bài cho Tạp chí. HĐBT có thể mời thêm các thành viên về các mảng tâm lý, ngôn ngữ…
GS. TS. Nguyễn Vũ Hảo đề nghị, Tạp chí quan tâm đến xu hướng nhiều tác giả hiện nay ứng dụng AI trong viết bài.
Cũng nêu vấn đề này, PGS. TS. Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho biết Quốc hội đang thảo luận sôi nổi về dự thảo Luật AI.
“Giống như các công nghệ khác, con người vẫn làm chủ AI. Một xu thế Tạp chí cần quan tâm đến việc có chấp nhận AI can thiệp, có sản phẩm từ AI và dán nhãn vào sản phẩm AI không?”.
PGS. TS. Bùi Hoài Sơn cho rằng, Tạp chí lĩnh vực KHXH&NV rất có “thị trường” và cần xem xét “thị trường ngách”. Tạp chí tiếp tục định hướng quốc tế để có nhiều tác giả gửi bài và sẵn sàng kinh phí cho việc nộp bài.
“Có thương hiệu thì mọi người sẽ đến. Tạp chí có thể tổ chức các sự kiện khoa học, thu hút có những nhà khoa học nổi tiếng đăng bài”.
Trong bối cảnh mọi công việc đã lên môi trường số, PGS. TS. Bùi Hoài Sơn đề nghị Tạp chí cần tập trung quan tâm cho xuất bản điện tử. “Xuất bản điện tử rất quan trọng khi nhiều tạp chí giấy đã dừng”.
Nâng chất lượng các bài báo chuyên san chính sách
Đánh giá về sự phát triển của Tạp chí, TS. Lê Đình Tiến, nguyên Thứ trưởng Bộ KH&CN cho biết, trong 5 đến 6 năm qua, Tạp chí KH&CN Việt Nam đã xây dựng được thương hiệu và vươn ra quốc tế.
Về Chuyên san Chính sách và Quản lý KH&CN hiện xuất bản 2 số/năm, TS. Lê Đình Tiến cho biết, cần phải nâng chất lượng các bài báo, hiện chưa được trích dẫn nhiều. Các nghiên cứu hiện đa phần tập trung nghiên cứu lý thuyết, quốc tế và đưa ra khuyến nghị chính sách.
Theo đó, Tạp chí cần có những kiến nghị nâng cao chất lượng đề tài nghiên cứu để từ đó có những bài báo chất lượng. Chuyên san cũng cần phải nghiên cứu triển khai ứng dụng công nghệ phần mềm quốc tế để các bài báo được nâng cấp, tham chiếu, trích dẫn...
Trong khi đó, TS. Đặng Ngọc Dinh cho rằng, Chuyên san cũng như các ấn phẩm của Tạp chí phải có nhiều bài viết về chủ đề sáng tạo (innovation), ứng dụng AI tác động đến xã hội, xã hội số, chuyển đổi số.
“Những bài viết về sáng tạo, chuyển đổi số theo cách tiếp cận của Việt Nam, mang màu sắc của Việt Nam sẽ rất được quan tâm”.
Qua kinh nghiệm viết bài đăng nhiều tạp chí, PGS.TS. Trần Ngọc Ca, Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội mong muốn Tạp chí tiếp tục xác định thế mạnh, chọn 1-2 lĩnh vực riêng biệt (niche area), mũi nhọn để tập trung chuyên sâu và sau đó tiếp tục mở rộng.
“Các tác giả công bố các kết quả nghiên cứu hiện nay khi gửi bài rất cân nhắc, lựa chọn “ghê gớm”. Tạp chí bản D và các ấn phẩm cần có sự khác biệt để thu hút các nhà khoa học chuyên sâu”.
TS. Trần Quang Huy, Đại học FPT thông tin hiện Tập đoàn FPT có 1.000 giảng viên là tiến sỹ, 200 tiến sỹ làm R&D, đang thực hiện các nghiên cứu liên ngành, đặc biệt là trong lĩnh vực ứng dụng AI.
Hiện nhiều nghiên cứu của FPT được thực hiện để cho các ứng dụng cho tập đoàn nhưng có nhiều kết quả khoa học có thể công bố được, ví dụ như tính nhân văn về AI… Tạp chí có thể thực hiện những chuyên đề (special issue) để thu hút nhiều bài báo.
Tổng kết những góp ý cho Chuyên san Chính sách Quản lý KH&CN, TS. Lê Đình Tiến cho biết, tên ấn phẩm đã mang tính ứng dụng cao, phục vụ công tác quản lý để phát triển ngành KH&CN, ĐMST. Ấn phẩm cần tiếp tục được phát triển, nâng cao được chất lượng khoa học, đáp ứng các chuẩn mực khoa học quốc tế.
Để có các bài báo “chất” hơn, TS. Lê Đình Tiến cho biết, Tạp chí cần quan tâm đến các “bí kíp” về chủ đề, phương pháp, tác giả “đinh”…
Kết luận phiên họp, GS. TS. Đặng Nguyên Anh nhấn mạnh, Tạp chí bản D trong ba năm qua kể từ khi ra mắt vào năm 2022 đã có nhiều nỗ lực. Các thành viên HĐBT đã rất quan tâm đến Tạp chí, không chỉ bản D mà còn các ấn phẩm khác của Tạp chí.
Tạp chí cần tiếp tục tiến vào quốc tế, phải có “cú huých” lớn như cần xây dựng đề án phát triển bao gồm cả về kinh phí, cơ chế, thương hiệu, lộ trình để trở thành Tạp chí khu vực, tiếp tục xuất bản ấn phẩm tiếng Anh.
GS. TS. Đặng Nguyên Anh nhấn mạnh: Tạp chí vẫn phải phấn đấu có nguồn bài tốt.
“Việc này khó nhưng phải làm, theo đó, cần phải đổi mới hình thức, quảng bá, thu hút, tìm cách kết nối, thu hút tác giả quốc tế viết nhưng vẫn cần chú trọng các bài viết từ các tác giả trong nước. Các thành viên HĐBT nỗ lực hỗ trợ, kết nối Tạp chí với các nhà khoa học trên thế giới, đặc biệt là các nhà khoa học viết về Việt Nam. Như vậy, sẽ tháo gỡ được điểm nghẽn của điểm nghẽn để đến năm 2030, Tạp chí tiếp tục có những đột phá”./.