Bài học từ các “ông lớn” ngành sản xuất: Khi an ninh mạng trở thành nền tảng vận hành của doanh nghiệp

An ninh mạng: Từ nhiệm vụ kỹ thuật đến văn hóa doanh nghiệp

Báo cáo Triển vọng An ninh mạng Toàn cầu 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy, ngành sản xuất vẫn đang ở giai đoạn đầu trong việc xây dựng văn hóa chống chịu mạng. Khi các hệ thống IIoT, nền tảng đám mây và thiết bị nhà máy thông minh mở rộng, nguy cơ tấn công mạng ngày càng lớn, làm gia tăng rủi ro đáng kể.

Nguy cơ càng trầm trọng hơn khi nhiều doanh nghiệp vẫn phụ thuộc vào các hệ thống cũ (legacy systems) không được thiết kế để chống lại mối đe dọa tinh vi hiện nay. Đồng thời, mô hình sản xuất “đúng lúc, đúng lượng” (just-in-time) đòi hỏi tương tác OT-IT (công nghệ vận hành - công nghệ thông tin) liền mạch, không gián đoạn. Chỉ một sự cố nhỏ cũng đủ làm đình trệ dây chuyền, gây tổn thất lớn.

Chính vì vậy, các nhà sản xuất tiên phong đã chuyển đổi tư duy: An ninh mạng không chỉ là biện pháp bảo vệ mà là trụ cột quan trọng của phát triển doanh nghiệp.

Trung tâm An ninh mạng (Centre for Cybersecurity) phối hợp cùng Mạng lưới Ngọn hải đăng toàn cầu (Global Lighthouse Network - GLN) đã khảo sát hàng loạt nhà máy tiên tiến.

Điểm chung nổi bật là những nhà máy Lighthouse - biểu tượng của đổi mới trong sản xuất, đều xem an ninh mạng là yêu cầu nền tảng để đạt được năng suất, bền vững và khả năng phục hồi cao.

Khi chống chịu mạng trở thành ưu tiên kinh doanh

Các doanh nghiệp Lighthouse không xem an ninh mạng là nhiệm vụ hỗ trợ, mà là nhiệm vụ chiến lược. Gắn trách nhiệm an ninh vào từng vị trí, tạo môi trường mà mọi nhân viên, từ lãnh đạo đến vận hành đều hiểu rõ vai trò của mình trong việc bảo vệ an toàn mạng.

Schneider Electric là một ví dụ tiêu biểu. Công ty đã đưa các mục tiêu an ninh mạng vào hệ thống đánh giá hiệu suất nội bộ, coi hành vi an toàn là một tiêu chí quan trọng trong khen thưởng và phát triển nghề nghiệp. Nhờ đó, an ninh mạng trở thành thói quen tự nhiên trong công việc hằng ngày.

Việc đào tạo cũng được đầu tư bài bản. Các chương trình huấn luyện định kỳ, mô phỏng tấn công và chiến dịch nâng cao nhận thức được triển khai liên tục giúp nhân viên chủ động phòng ngừa và phản ứng hiệu quả.

An toàn từ thiết kế: Chủ động thay vì chạy theo sự cố

Nguyên tắc “secure-by-design” - an toàn từ giai đoạn thiết kế là điểm nhấn khác biệt trong cách tiếp cận của các nhà máy Lighthouse. Với nguyên tắc này, an ninh được tích hợp ngay từ khâu thiết kế hạ tầng, sản phẩm và quy trình kỹ thuật, thay vì chỉ xử lý sau khi xảy ra rủi ro.

Siemens là một trong những tập đoàn đi đầu trong việc áp dụng triết lý này. Công ty xây dựng kiến trúc bảo mật đa lớp, phân tách mạng IT-OT, kiểm soát truy cập chặt chẽ và triển khai tường lửa thông minh để ngăn tấn công lan truyền.

Duy trì kế hoạch ứng phó sự cố chuyên biệt cho môi trường OT - giúp doanh nghiệp phục hồi nhanh và tránh gián đoạn sản xuất. Cách tiếp cận này giúp các doanh nghiệp duy trì hoạt động hiệu quả, ngay cả trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu biến động mạnh.

Bảo vệ doanh nghiệp bắt đầu từ hệ sinh thái chuỗi cung ứng

Trong ngành sản xuất, nhà cung ứng, đối tác logistics hay thậm chí khách hàng đều có thể trở thành “cửa ngõ” để kẻ tấn công xâm nhập. Do đó, các Lighthouse mở rộng quản trị an ninh mạng đến toàn bộ hệ sinh thái.

Các công ty này thiết lập tiêu chuẩn an ninh mạng rõ ràng đối với đối tác, đánh giá rủi ro bên thứ ba, siết chặt truy cập từ xa và thực hiện kiểm toán bảo mật định kỳ.

Volkswagen Group đã triển khai các cuộc đánh giá an ninh mạng trên diện rộng ở nhiều nhà máy toàn cầu. Kết quả không chỉ phục vụ cải tiến nội bộ mà còn trở thành công cụ nâng cao nhận thức cho các đơn vị trong chuỗi cung ứng.

Lighthouse - Những người viết lại chuẩn mực cho ngành sản xuất

Những doanh nghiệp Lighthouse không chỉ bảo vệ chính họ khỏi rủi ro mà còn tạo ra tiêu chuẩn mới cho toàn ngành. Xây dựng văn hóa chống chịu mạng mạnh mẽ, thiết kế hệ thống an toàn ngay từ đầu và phối hợp chặt chẽ trong toàn bộ chuỗi giá trị.

Sự tiên phong này cho thấy một thực tế quan trọng: An ninh mạng không còn là chi phí duy trì hệ thống, mà là khoản đầu tư chiến lược tạo lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Các doanh nghiệp biết tận dụng bài học từ mô hình Lighthouse sẽ có khả năng phục hồi tốt hơn, vận hành trơn tru hơn và nắm bắt cơ hội đổi mới nhanh hơn.

Cyber Resilience in Manufacturing - Sáng kiến tạo nền tảng chung cho tương lai ngành sản xuất

Trước làn sóng tấn công mạng gia tăng, Trung tâm An ninh mạng đã khởi động sáng kiến Cyber Resilience in Manufacturing (Khả năng chống chịu mạng trong ngành sản xuất) từ năm 2023, hướng đến mục tiêu giúp ngành sản xuất toàn cầu nâng cao khả năng chống chịu mạng.

Sáng kiến này xây dựng bộ khung “Xây dựng văn hóa chống chịu mạng trong sản xuất” dựa trên ba trụ cột: Chống chịu mạng là ưu tiên kinh doanh; An toàn từ thiết kế; Quản trị hệ sinh thái.

Trung tâm sau đó hợp tác với Global Lighthouse Network, bao gồm 189 nhà máy tiên tiến nhất thế giới, để thu thập bài học thực tiễn và đánh giá cách các Lighthouse triển khai mô hình chống chịu mạng trong hành động.

Những phát hiện từ hơn 20 nhà máy Lighthouse cho thấy, tương lai ngành sản xuất sẽ phụ thuộc vào việc doanh nghiệp có thể xây dựng văn hóa an ninh mạng bền vững, hệ thống thiết kế an toàn ngay từ đầu và khả năng phối hợp chặt chẽ trong toàn bộ chuỗi giá trị.

Trong thời đại công nghiệp 4.0, an ninh mạng đã trở thành chỉ số sống còn của ngành sản xuất. Những doanh nghiệp tiên phong đang chứng minh rằng, chỉ khi coi an ninh mạng là nền tảng vận hành, không phải nhiệm vụ phụ, mới có thể phát triển bền vững, đổi mới mạnh mẽ và dẫn đầu trong môi trường cạnh tranh toàn cầu./.

LB