Bốn dự án ứng dụng AI nổi bật tại JournalismAI Festival năm 2025
Tại sự kiện JournalismAI, bốn dự án nổi bật về ứng dụng AI trong báo chí đã đưa ra các hướng tiếp cận mới nhằm tối ưu hóa quy trình làm tin, từ thu thập dữ liệu đến cá nhân hóa nội dung cho công chúng.
Vào giữa tháng 11/2025, một nhóm nhà báo, học giả và chuyên gia công nghệ từ nhiều quốc gia đã tập trung tại London, để thảo luận về cách trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại báo chí toàn cầu.
Sự kiện do JournalismAI - sáng kiến quốc tế của trung tâm nghiên cứu báo chí Polis tổ chức với sự hỗ trợ từ Google News Initiative. Tại sự kiện, 4 dự án nổi bật được trình bày đã thể hiện những hướng tiếp cận khác nhau trong ứng dụng AI cho báo chí.
Trợ lý biên tập AI tại châu Âu
The European Correspondent - một tòa soạn tin tức số hoạt động khắp châu Âu và đặt trụ sở tại Thụy Sĩ, đã phát triển Vika, một trợ lý biên tập tích hợp AI được nhúng trực tiếp trong hệ thống quản lý nội dung (CMS), nhằm nâng cao hiệu quả làm việc và cung cấp phản hồi giá trị hơn cho phóng viên.
Các gợi ý biên tập tự động được hiển thị ngay bên cạnh bản thảo của nhà báo, giúp kiểm tra mức độ tuân thủ về phong cách và giọng điệu, đồng thời đối chiếu nội dung với đề bài ban đầu và bổ sung thông tin từ khảo sát định kỳ của độc giả. Chẳng hạn, dữ liệu phản hồi cho thấy các bài viết về kinh tế thường sử dụng quá nhiều thuật ngữ chuyên môn; vì vậy, các phóng viên phụ trách mảng này được nhắc nhở trình bày dễ hiểu hơn và cung cấp thêm bối cảnh cho các khái niệm phức tạp.
Theo chia sẻ của Philippe Kramer, đồng sáng lập The European Correspondent, mục tiêu của tòa soạn là tăng số lượng quyết định có chủ đích mà nhà báo thực hiện trong quá trình sáng tạo nội dung. Công cụ AI này cũng là một phần trong chiến lược tiếp cận công chúng dựa trên nhu cầu: mỗi phóng viên phải xác định rõ nhóm độc giả mục tiêu và nhu cầu thông tin cần đáp ứng ngay từ khâu đề xuất bài viết.
Vika hoạt động như vòng biên tập đầu tiên, hỗ trợ rà soát và đưa ra khuyến nghị, trong khi toàn bộ quá trình viết và biên tập cuối cùng vẫn do nhà báo đảm nhiệm.
Người dẫn chương trình AI tại Zimbabwe
Zenzele Ndebele, đại diện Trung tâm Đổi mới và Công nghệ, một tổ chức báo chí và kiểm chứng thông tin tại Zimbabwe, cho biết đơn vị đã phát triển Alice - một người dẫn chương trình tin tức dựa trên AI tạo sinh. AI này tái hiện toàn bộ công việc vốn cần đến một ê-kíp khoảng bảy người, bao gồm quay phim, biên tập và sản xuất.
Ndebele nhấn mạnh rằng, trách nhiệm cuối cùng đối với sản phẩm tin tức vẫn thuộc về con người và nhân vật AI luôn minh bạch về bản chất. Mỗi video đều bắt đầu bằng câu giới thiệu: “Tôi là Alice và tôi là người dẫn chương trình sử dụng AI”.
Mặc dù ban đầu có sự hoài nghi, nhiều video của Alice đã thu hút hàng nghìn lượt xem. Phần lớn khán giả chấp nhận mô hình này, song vẫn tồn tại nhóm phản đối việc sử dụng AI. Các kết quả nghiên cứu của tổ chức cho thấy, mức độ dè chừng đáng kể: chỉ 19% người được khảo sát cảm thấy thoải mái khi tin tức được dẫn dắt bởi nhân vật tạo sinh từ AI.
Theo dõi cam kết bầu cử tại Vương quốc Anh
Andy Dudfield, đại diện tổ chức kiểm chứng độc lập Full Fact (Vương quốc Anh), giới thiệu một công cụ nhằm theo dõi mức độ thực thi các cam kết được nêu trong cương lĩnh tranh cử của các đảng chính trị.
Phối hợp cùng nhóm nghiên cứu của Đại học Cambridge, Full Fact sử dụng Gemini để diễn giải các cam kết trong cương lĩnh tranh cử theo cách mà cử tri có thể hiểu. Tiếp đó, tổ chức sử dụng ChatGPT để xây dựng hệ thống giám sát tự động, quét các nguồn dữ liệu đáng tin cậy nhằm tìm kiếm bằng chứng cho thấy tiến độ thực hiện của từng cam kết.
Các kết quả được tổng hợp sẽ được rà soát bởi kiểm chứng viên con người. Sản phẩm cuối cùng là Government Tracker - một bảng điều khiển tra cứu được, phân loại các cam kết thành ba nhóm: đã hoàn thành, đang triển khai đúng tiến độ hoặc chưa được thực hiện/vi phạm.
Ứng dụng AI theo dõi giá cả tại Cuba
El Toque - một nền tảng truyền thông đa phương tiện, đã vận hành hệ thống cập nhật tỷ giá hối đoái tại Cuba trên thị trường phi chính thức của quốc gia này. Các mức tỷ giá được tính bằng cách tổng hợp và lấy trung bình từ những con số xuất hiện trong các bài đăng trên mạng xã hội và các trang web nơi người dân trao đổi ngoại tệ.
Để vận hành hệ thống, El Toque sử dụng nhiều mô hình AI khác nhau, nhằm thu thập dữ liệu từ mạng xã hội và các diễn đàn, trích xuất và làm sạch thông tin, diễn giải tiếng lóng và lỗi chính tả, cũng như tổ chức dữ liệu một cách có cấu trúc.
Nhóm El Toque đã tận dụng chương trình Fellowship của JournalismAI để phát triển El Toque Markets - một nền tảng dữ liệu thu phí, cung cấp thông tin thị trường dành cho các chủ doanh nghiệp Cuba, nhà đầu tư nước ngoài và các bên liên quan khác.
Sáng kiến này đánh dấu sản phẩm đăng ký trả phí đầu tiên của một cơ quan báo chí độc lập tại Cuba và được kỳ vọng sẽ tạo nguồn thu bền vững trong bối cảnh các nguồn tài trợ quốc tế đang suy giảm.
Những dự án AI được trình bày tại sự kiện JournalismAI cho thấy, công nghệ đang hỗ trợ báo chí thế giới theo nhiều hướng: từ trợ lý biên tập, người dẫn chương trình ảo, công cụ theo dõi cam kết bầu cử đến hệ thống phân tích dữ liệu thị trường.
Với Việt Nam, đây là những kinh nghiệm tham khảo quan trọng trong bối cảnh các tòa soạn đang đẩy mạnh chuyển đổi số. Nhiều cơ quan báo chí trong nước đã bắt đầu ứng dụng AI ở mức độ khác nhau như tự động hóa biên tập, gợi ý tiêu đề, phân tích dữ liệu độc giả hay tạo nội dung đa nền tảng. Tuy nhiên, hành trình phía trước vẫn đòi hỏi việc triển khai có trọng tâm, minh bạch, đồng thời đảm bảo yếu tố đạo đức báo chí và vai trò quyết định của con người trong quy trình sản xuất tin tức./.