Truyền thông chính sách số: Tham chiếu kinh nghiệm quốc tế và lời giải thực tiễn cho bài toán Việt Nam
Trong “cơn bão” chuyển đổi số, truyền thông chính sách không còn chỗ cho mô hình “nhà nước nói, dân nghe”. Việc chuyển sang tương tác đa chiều, dựa trên dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo, đã trở thành yêu cầu sống còn. Học hỏi kinh nghiệm quốc tế, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để xây dựng một nền truyền thông chính sách hiện đại, minh bạch và thực sự lấy người dân làm trung tâm.
Cú hích từ “làn sóng số” và sự thay đổi luật chơi
Nếu trước đây chính sách được truyền tải tuyến tính qua loa phường hay văn bản hành chính, thì nay, mỗi công dân với một chiếc điện thoại - vừa là người tiếp nhận, vừa là “kênh phát” tạo ra dư luận theo thời gian thực.
Trong bối cảnh ấy, truyền thông chính sách buộc phải “lột xác”: Từ công cụ thông báo trở thành cơ chế đối thoại, không chỉ giải thích và thuyết phục, mà còn đảm bảo minh bạch, trách nhiệm giải trình và đặc biệt là khả năng lắng nghe xã hội thông qua dữ liệu.
Ba trụ cột của truyền thông chính sách hiện đại
Để tồn tại và phát huy hiệu quả trong môi trường số, truyền thông chính sách hiện đại đang vận động dựa trên ba yêu cầu cốt lõi, khác biệt hoàn toàn so với giai đoạn trước.
Thứ nhất là tốc độ và tính thực chiến. Trong thời đại mà một tin giả có thể lan truyền nhanh chóng, sự chậm trễ của cơ quan chính phủ đồng nghĩa với việc nhường sân chơi cho sự hoài nghi. Yêu cầu đặt ra là chính phủ phải hiện diện và phản ứng gần như tức thời trên các nền tảng số.
Không chỉ là đưa tin nhanh, mà là khả năng phát hiện và dập tắt các mầm mống khủng hoảng truyền thông ngay từ trứng nước.
Thứ hai là tính minh bạch dựa trên dữ liệu mở. Người dân ngày càng có nhu cầu giám sát và thấu hiểu quy trình ra quyết định của nhà nước. Việc công khai dữ liệu, minh bạch hóa quá trình thực thi chính sách không chỉ là liều thuốc chống tham nhũng hiệu quả nhất mà còn là nền tảng để xây dựng lòng tin chính trị.
Một chính sách dù tốt đến đâu nhưng quy trình thiếu minh bạch cũng sẽ khó nhận được sự đồng thuận.
Thứ ba là sự chuyển dịch sang tương tác hai chiều. Mô hình “độc thoại” đã chết. Thay vào đó là các diễn đàn trực tuyến, chatbot hỗ trợ người dân 24/7, và các kênh tiếp nhận phản hồi trực tiếp. Đây là xu hướng “đồng kiến tạo chính sách”, nơi người dân cảm thấy tiếng nói của mình được lắng nghe và tôn trọng.
Những bài học về quản trị truyền thông chính sách
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy chuyển đổi số trong truyền thông chính sách không đơn thuần là cuộc chạy đua công nghệ, mà là cuộc cách mạng về tư duy quản trị, nơi sự thống nhất, trí tuệ dữ liệu và văn hóa đối thoại giữ vai trò then chốt.
Tiêu biểu cho tư duy quản trị hiện đại là mô hình truyền thông tích hợp và tập trung, được triển khai thành công tại Singapore, Hàn Quốc.
Thay vì để các cơ quan hoạt động rời rạc theo kiểu "mạnh ai nấy làm", các quốc gia này quy tụ mọi nguồn lực vào một hệ sinh thái số thống nhất. Điển hình như Singapore đã huy động hàng chục bộ ngành cùng hoạt động trên một hạ tầng dữ liệu dùng chung.
Cách tiếp cận này giúp chính phủ loại bỏ hoàn toàn tình trạng thông tin phân mảnh, đảm bảo mọi thông điệp phát ra đều nhất quán, chính xác và đồng bộ, từ đó củng cố niềm tin vững chắc trong nhân dân.
Song hành với sự thống nhất là sự chuyển dịch mạnh mẽ từ phản ứng thụ động sang dự báo chủ động - truyền thông dựa trên dữ liệu lớn và AI.
Tại Mỹ và Anh, công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ mà đã trở thành "bộ não" phân tích. Các cơ quan chính phủ sử dụng AI để lắng nghe hàng triệu thảo luận trên mạng xã hội theo thời gian thực, từ đó "đo lường lòng dân" và dự báo phản ứng xã hội trước cả khi chính sách được ban hành.
Nhờ năng lực dự báo này, nhà nước có thể điều chỉnh thông điệp và chiến lược tiếp cận phù hợp nhất, giúp giảm thiểu xung đột và tối đa hóa sự đồng thuận xã hội.
Mảnh ghép cuối cùng của truyền thông chính sách hiện đại là mô hình tương tác và đối thoại, như cách Phần Lan, Đan Mạch hay Thụy Điển đã biến quá trình ban hành chính sách từ “thông báo một chiều” thành “đồng kiến tạo”.
Tại đây, người dân được tham gia góp ý ngay từ giai đoạn khởi thảo qua các nền tảng số, còn chính phủ có trách nhiệm giải trình công khai. Chính sự minh bạch này đã biến truyền thông chính sách thành cầu nối tin cậy giữa Nhà nước và công dân, thay vì chỉ là một công cụ tuyên truyền.
Lời giải cho bài toán Việt Nam: Tư duy đột phá và giải pháp chiến lược
Từ những bài học kinh nghiệm quốc tế, để truyền thông chính sách thực sự trở thành động lực phát triển, Việt Nam cần một tư duy đột phá cùng những giải pháp mang tính chiến lược dài hạn.
Việc đẩy mạnh tích hợp và triển khai VNeID thời gian qua cũng cho thấy Việt Nam đang tiến gần hơn với mô hình thành công của Singapore hay Hàn Quốc. Khi các dịch vụ công và dữ liệu được tích hợp về một nền tảng thống nhất, VNeID trở thành bước đột phá giúp truyền thông chính sách đồng bộ, minh bạch và lấy người dân làm trung tâm.
Công nghệ phải đi trước một bước. Việc đầu tư vào dữ liệu lớn và AI là yêu cầu bắt buộc: Các công cụ lắng nghe xã hội có thể phân tích hàng triệu thảo luận theo thời gian thực, giúp nhà quản lý nắm bắt chính xác tâm tư người dân; hệ thống cũng có thể cá nhân hóa thông điệp, đưa chính sách đúng đối tượng thay vì áp dụng một “bài chung” cho tất cả.
Song song đó là thay đổi tư duy: Từ truyền đạt một chiều sang “thiết kế trải nghiệm” thông tin. Truyền thông chính sách phải được xem như một dịch vụ công, lấy người dân làm trung tâm. Nội dung cần vừa đúng, vừa trúng, vừa hấp dẫn; hiện diện trên các nền tảng người dân sử dụng hằng ngày như TikTok, YouTube; đồng thời được “mềm hóa” qua infographic, video ngắn, podcast… giúp các quy định khô khan trở nên dễ hiểu và dễ tiếp nhận.
Chuyển đổi số trong truyền thông chính sách không đơn thuần là cuộc chạy đua về công nghệ, mà bản chất là cuộc cách mạng về tư duy phục vụ. Những bài học từ Singapore, Hàn Quốc hay các quốc gia khác cho thấy: Công nghệ dù hiện đại đến đâu cũng chỉ là công cụ. Sự thành công nằm ở cam kết chính trị về sự minh bạch, khả năng lắng nghe và khát vọng xây dựng một xã hội đồng thuận.
Với Việt Nam, việc xây dựng một hệ thống truyền thông chính sách số thông minh, tập trung và nhân văn không chỉ là yêu cầu của Nghị quyết 57-NQ/TW, mà chính là chìa khóa để khơi dậy niềm tin và khát vọng cống hiến của hơn 100 triệu người dân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Khi chính sách "chạm" được đến người dân qua màn hình số, khoảng cách giữa ý Đảng và lòng Dân sẽ trở nên gần hơn bao giờ hết./.
Tài liệu tham khảo
1. Nghị quyết 57-NQ/TW Về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
2. TS. Nguyễn Thị Hương (2025), Kinh nghiệm chuyển đổi số từ Singapore – giá trị tham khảo cho Việt Nam, Tạp chí Quản lý Nhà nước, https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/05/13/kinh-nghiem-chuyen-doi-so-tu-singapore-gia-tri-tham-khao-cho-viet-nam/.
3. Tuấn Trần (2023), Tận dụng AI cho các dịch vụ chính phủ số, Tạp chí KH&CN Việt Nam, https://vjst.vn/tan-dung-ai-cho-cac-dich-vu-chinh-phu-so-57816.html.