Giải mã vai trò của nhôm trong vắc-xin
Dù có lịch sử an toàn đã được chứng minh qua nhiều thập kỷ, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) vẫn muốn đánh giá lại việc sử dụng chất bổ trợ nhôm trong vắc-xin.
Trong một cuộc họp báo vào tháng trước, Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng, thành phần nhôm trong nhiều loại vắc-xin có thể gây hại.
Sau phát biểu này, FDA đã bắt đầu xem xét lại mức độ an toàn của nhôm để cân nhắc việc có nên loại bỏ kim loại này khỏi các công thức vắc-xin hay không. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế cho rằng, nhận định này không có cơ sở khoa học, đồng thời cảnh báo việc thay đổi như vậy có thể đe dọa sức khỏe cộng đồng.
Vắc-xin chứa nhôm "cực kỳ an toàn", Peter Jay Hotez - chuyên gia hàng đầu về vắc-xin tại Đại học Y Baylor khẳng định. Rất nhiều vắc-xin phổ biến trên thị trường hiện nay đều chứa nhôm, bao gồm vắc-xin HPV, viêm gan, phế cầu, cũng như vắc-xin tổng hợp Tdap và bại liệt.
Hotez cảnh báo rằng, việc ngừng sản xuất các loại vắc-xin này để phát triển công thức mới “sẽ gây ra hậu quả tàn khốc”, vì quá trình này có thể làm gián đoạn nghiêm trọng nguồn cung vắc-xin.
Các nhà khoa học đã đưa muối nhôm vào vắc-xin từ gần một thế kỷ trước, sử dụng chúng như chất bổ trợ (adjuvants) - thành phần được thêm vào để giúp tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và hiệu quả hơn. Chúng kích hoạt các bộ phận của hệ miễn dịch, thúc đẩy việc sản xuất kháng thể và tế bào T để chống lại các mầm bệnh xâm nhập. Nếu không có chất bổ trợ, phản ứng miễn dịch sẽ không đủ mạnh và vắc-xin sẽ không phát huy tác dụng, Hotez giải thích, và nhấn mạnh rằng, đối với một số loại vắc-xin, “đây là thành phần hoàn toàn thiết yếu”.
Việc sử dụng các chất bổ trợ như muối nhôm giúp vắc-xin phát huy hiệu quả tốt hơn bằng cách giảm lượng kháng nguyên cần thiết cho một phản ứng miễn dịch đầy đủ, giảm số liều tiêm nhắc lại và tăng cường trí nhớ miễn dịch của cơ thể đối với mầm bệnh.
Trong quá trình phát triển, các nhà sản xuất luôn kiểm tra nghiêm ngặt các chất bổ trợ này; sau khi vắc-xin được phê duyệt, FDA và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) tiếp tục giám sát chặt chẽ để đảm bảo an toàn.
Lượng nhôm trong vắc-xin thực tế rất nhỏ, tương đương với mức trẻ sơ sinh hấp thụ qua sữa mẹ hoặc sữa công thức. Theo Bệnh viện Nhi Philadelphia, trong 6 tháng đầu đời, trẻ sơ sinh nhận khoảng 4 miligam nhôm từ vắc-xin, 10 miligam từ sữa mẹ và khoảng 40 miligam từ sữa công thức thông thường. Riêng trẻ dùng sữa công thức làm từ đậu nành có thể hấp thụ gần 120 miligam trong cùng khoảng thời gian.
Bộ trưởng Y tế Hoa Kỳ Robert F. Kennedy Jr. từ lâu đã đưa ra những tuyên bố không dựa trên bằng chứng chắc chắn rằng vắc-xin, bao gồm cả loại chứa nhôm, gây tự kỷ ở trẻ em. Tháng 8/2025, ông kêu gọi rút lại một bài báo khoa học vốn cho thấy không tồn tại mối liên hệ giữa nhôm trong vắc-xin và các bệnh mãn tính ở trẻ nhỏ.
Trong khi đó, Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khẳng định nhôm trong vắc-xin đóng vai trò tăng cường phản ứng miễn dịch và không gây tự kỷ hay bất kỳ vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nào. Theo AAP, hàng thập kỷ nghiên cứu đã bác bỏ hoàn toàn mọi mối liên hệ nhân quả giữa các thành phần vắc-xin và rối loạn phổ tự kỷ.
Hotez cũng nhấn mạnh rằng kế hoạch loại bỏ nhôm khỏi vắc-xin của chính phủ là điều “không khả thi”. Các hãng dược sẽ phải tự chi trả chi phí phát triển công thức mới - một khả năng mà ông cho là rất thấp. Và ngay cả khi họ làm vậy, Hotez nói, việc tái công thức vắc-xin với các chất bổ trợ mới và tiến hành toàn bộ thử nghiệm cần thiết cũng sẽ mất hàng thập kỷ.
Tranh cãi xoay quanh nhôm trong vắc-xin cho thấy, điều cộng đồng cần nhất lúc này không phải là thay đổi vội vã, mà là bám sát bằng chứng khoa học và bảo vệ những tiến bộ y học đã được kiểm chứng qua nhiều thập kỷ./.