Thử nghiệm gieo mây tạo mưa ở Ấn Độ: Vì sao không mang lại kết quả mong đợi?

Chính phủ Ấn Độ đã nỗ lực khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở New Delhi bằng việc tạo mưa nhân tạo. Tuy nhiên, thí nghiệm này đã thất bại trong việc kích hoạt mưa, khiến các nhà nghiên cứu đặt ra câu hỏi về lý do tiến hành.

Thí nghiệm được thực hiện vào ngày 28/10 vừa qua, với sự phối hợp của Viện Công nghệ Ấn Độ (IIT) Kanpur. Hai máy bay đã bay qua nhiều khu vực của New Delhi, thả pháo sáng chứa các hạt bạc iodua và natri clorua vào khí quyển, với mục tiêu xúc tác quá trình ngưng tụ hơi nước và tạo mưa.

Chính quyền New Delhi và Viện Công nghệ Ấn Độ (IIT) Kanpur cho biết, thí nghiệm gieo mây đã giúp giảm nhẹ mức độ ô nhiễm. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng, sự cải thiện này hầu như không liên quan đến can thiệp gieo mây.

Ông Shahzad Gani, nhà nghiên cứu về aerosol tại IIT Delhi, nhận định: Dường như bầu trời đã trong hơn, nhưng nguyên nhân là do điều kiện thời tiết thay đổi, chứ không phải nhờ nỗ lực gieo mây.

Sương mù độc hại

Trong gần mười năm qua, vào mỗi mùa đông, New Delhi cùng các khu vực lân cận đều phải đối mặt với mức độ bụi mịn nguy hiểm trong không khí, xuất phát từ hoạt động công nghiệp, khí thải xe cộ và việc đốt rơm rạ ở các bang lân cận.

Vào một số ngày, nồng độ ô nhiễm có thể cao gấp 20 lần mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trong các tháng 10 và 11, không khí ở New Delhi và khu vực xung quanh trở nên khô mát, ổn định hơn, khiến các chất ô nhiễm khó khuếch tán ra bên ngoài.

Chính quyền New Delhi đã áp dụng nhiều biện pháp nhằm cải thiện chất lượng không khí, như đóng cửa các cơ sở gây ô nhiễm và cấm đốt pháo hoa trong dịp lễ hội Diwali. Tuy nhiên, do việc thực thi không nghiêm, phần lớn các biện pháp này không mang lại hiệu quả đáng kể.

Năm nay, khi tình trạng ô nhiễm tăng đến mức độ nguy hiểm ngay sau đêm lễ Diwali, chính quyền thành phố đã quyết định thử nghiệm một hướng tiếp cận khác.

Kỹ thuật gieo mây nhân tạo, được phát triển từ giữa thế kỷ XX, dựa trên việc phóng các hạt nhỏ như bạc iodua và natri clorua vào các đám mây hiện có, nhằm hỗ trợ quá trình ngưng tụ hơi nước.

Tuy nhiên, vẫn chưa có bằng chứng đáng tin cậy cho thấy quy trình này có thể tạo mưa theo yêu cầu và khả năng làm giảm ô nhiễm không khí vẫn chưa được kiểm chứng.

Roxy Mathew Koll, nhà khoa học khí hậu tại Viện Khí tượng Nhiệt đới Ấn Độ ở Pune cho biết, điều kiện khí quyển lúc đó không thuận lợi để thí nghiệm thành công.

Ông giải thích: Gieo mây nhân tạo chỉ có thể tăng lượng mưa nếu đã có các đám mây ẩm, có đối lưu và chứa đủ lượng nước lỏng. Trong điều kiện không khí khô hoặc tù đọng, không có đủ hơi nước để các hạt gieo mây bám vào, nên quá trình tạo mưa không thể xảy ra.

Cụ thể, vào thời điểm tiến hành thí nghiệm, hai cơn bão - một vùng áp thấp ở Biển Ả Rập và một xoáy thuận nhiệt đới ở Vịnh Bengal - đã hút hơi ẩm về các khu vực đó, khiến không khí tại Delhi trở nên khô hơn.

Một cuộc thí nghiệm khác dự kiến vào ngày 29/10 đã bị hủy. Giám đốc IIT Kanpur chia sẻ với hãng tin ANI của Ấn Độ rằng, thí nghiệm sẽ được hoãn cho tới khi độ ẩm trong các đám mây đạt ít nhất 40-50%.

Giải pháp lâu dài

Các nhà khoa học nhận định rằng, gieo mây không thể giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm ở Delhi trong dài hạn.

Theo ông Gani, chính điều kiện khô hạn khiến không khí trì trệ và các hạt bụi mịn tích tụ, ngăn cản việc gieo mây thành công. Ngay cả khi xảy ra mưa tự nhiên, mức độ ô nhiễm chỉ giảm trong một hoặc hai ngày.

Koll cho rằng các nguyên nhân gốc rễ của ô nhiễm, bao gồm khí thải từ phương tiện giao thông, hoạt động công nghiệp và các hạt aerosols bị mắc kẹt trong không khí, cần được xử lý trực tiếp thông qua các biện pháp giảm thiểu và quy định pháp lý. Gieo mây không thể thay thế cho những biện pháp này./.

“

Không có giải pháp thần kỳ nào để giải quyết ô nhiễm. Giải pháp rõ ràng và đơn giản nhất là loại bỏ các nguồn gây ô nhiễm.

Shahzad Gani, nhà nghiên cứu về aerosol tại IIT Delhi

Thanh Trúc