Khánh Hòa phát triển sản xuất giống nhân tạo mực lá: Bước đi chiến lược cho kinh tế biển bền vững
Mực lá (Sepioteuthis lessoniana) là loài hải sản có giá trị cao, được ưa chuộng tại nhiều thị trường trong và ngoài nước. Tuy nhiên, nguồn giống tự nhiên ngày càng khan hiếm, khiến việc nuôi thương phẩm gặp nhiều rủi ro và phụ thuộc lớn vào khai thác biển. Từ những kết quả nghiên cứu sinh sản nhân tạo ban đầu, Khánh Hòa đang định hướng phát triển sản xuất giống nhân tạo mực lá quy mô lớn, hướng đến chủ động nguồn giống, giảm khai thác tự nhiên và thúc đẩy phát triển kinh tế biển xanh bền vững.
Ứng dụng khoa học công nghệ - chìa khóa chủ động nguồn giống
Khánh Hòa là một trong những địa phương có tiềm năng lớn về kinh tế biển, với vùng vịnh kín gió, nước trong và ổn định quanh năm. Bên cạnh các hoạt động khai thác và nuôi trồng truyền thống, Khánh Hòa đang chuyển mạnh sang hướng nuôi biển công nghiệp, công nghệ cao, trong đó việc chủ động nguồn giống hải sản được xem là yếu tố quyết định cho sự phát triển bền vững.
Trong số các đối tượng nuôi chủ lực, mực lá được đánh giá là loài có giá trị kinh tế cao, thị trường tiêu thụ rộng và khả năng xuất khẩu lớn. Tuy nhiên, trước đây, toàn bộ nguồn giống đều dựa vào khai thác tự nhiên, dẫn đến tính rủi ro cao, chi phí lớn và nguy cơ ảnh hưởng tới hệ sinh thái biển. Việc làm chủ công nghệ sản xuất giống nhân tạo mực lá vì thế có ý nghĩa quan trọng, giúp tạo nguồn cung ổn định cho nuôi thương phẩm, giảm áp lực lên nguồn lợi tự nhiên và từng bước hình thành chuỗi giá trị bền vững.
Những kết quả nghiên cứu bước đầu tại Khánh Hòa đã chứng minh tính khả thi của mô hình sinh sản nhân tạo mực lá trong điều kiện tự nhiên mở, không đòi hỏi hệ thống tuần hoàn khép kín hay thiết bị phức tạp. Với điều kiện nhiệt độ, độ mặn và nguồn thức ăn phù hợp, mực con sinh trưởng ổn định, tỷ lệ sống cao, có thể sản xuất giống quanh năm. Thành công này mở ra hướng đi mới trong phát triển nghề nuôi biển - nơi khoa học công nghệ đóng vai trò trung tâm, thay thế dần phương thức khai thác truyền thống.
Từ nền tảng đó, Khánh Hòa đang đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và thương mại hóa quy trình sản xuất giống nhân tạo mực lá, hướng tới xây dựng các cơ sở ươm giống quy mô công nghiệp. Đây được coi là một trong những bước đột phá giúp chủ động nguồn cung con giống cho toàn vùng Nam Trung Bộ - nơi có điều kiện tự nhiên tương đồng và nhu cầu nuôi biển ngày càng tăng.
Định hướng phát triển nghề nuôi biển bền vững
Theo định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2025 - 2035, Khánh Hòa đặt mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế biển mạnh của cả nước, trong đó khoa học và công nghệ là trụ cột chính. Việc phát triển công nghệ sinh sản nhân tạo các loài hải sản có giá trị như mực lá, mực nang, bạch tuộc, cá biển đặc sản được coi là hướng đi trọng điểm.
Trên cơ sở đó, Khánh Hòa đang xây dựng chuỗi liên kết khép kín từ nghiên cứu - sản xuất giống - nuôi thương phẩm - chế biến - tiêu thụ, hình thành ngành công nghiệp giống hải sản công nghệ cao. Chuỗi liên kết khép kín không chỉ giúp kiểm soát chất lượng sản phẩm mà còn đảm bảo truy xuất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang các thị trường khắt khe như Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu.
Song song với phát triển công nghệ, Khánh Hòa cũng chú trọng đào tạo nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực nuôi biển và công nghệ sinh sản nhân tạo. Các chương trình hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp đang được triển khai để hình thành đội ngũ chuyên gia có khả năng vận hành và tối ưu quy trình sản xuất giống. Tỉnh đồng thời khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư xây dựng trại giống hiện đại, áp dụng công nghệ tự động hóa và số hóa trong quản lý, theo dõi môi trường nuôi.
Mục tiêu cuối cùng nhằm đưa sản xuất giống nhân tạo mực lá nói riêng và công nghệ sinh sản nhân tạo hải sản nói chung, trở thành nền tảng cho sự phát triển của nghề nuôi biển công nghiệp tại Việt Nam - nơi con người có thể vừa khai thác hợp lý tài nguyên, vừa bảo tồn và tái tạo hệ sinh thái biển.
Gắn sản xuất giống nhân tạo với kinh tế biển xanh
Phát triển sản xuất giống nhân tạo mực lá không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn là bước đi phù hợp với chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Theo chiến lược này, các địa phương ven biển được khuyến khích ứng dụng mạnh mẽ khoa học và công nghệ để khai thác tài nguyên theo hướng tuần hoàn, giảm phát thải và phục hồi nguồn lợi tự nhiên.
Việc sản xuất giống nhân tạo sẽ giúp giảm đáng kể áp lực khai thác tự nhiên - một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy giảm trữ lượng mực, cá và các loài hải sản khác. Đồng thời, chủ động nguồn giống cũng tạo cơ sở để người dân ven biển chuyển đổi sinh kế từ khai thác sang nuôi trồng có kiểm soát, ổn định thu nhập và giảm phụ thuộc vào mùa vụ.
Trong dài hạn, Khánh Hòa hướng tới hình thành trung tâm nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ biển của khu vực miền Trung, tập trung vào các hướng như: sản xuất giống hải sản, nuôi biển công nghiệp, quản lý môi trường biển bằng công nghệ số và kinh tế tuần hoàn ven bờ. Sự kết hợp giữa khoa học, công nghệ và quản lý bền vững được xem là nền tảng để địa phương đạt mục tiêu phát triển “kinh tế biển xanh” - tăng trưởng kinh tế gắn với bảo tồn tài nguyên và hệ sinh thái.
Bước đi chiến lược trong hành trình làm chủ công nghệ biển
Có thể nói, việc làm chủ công nghệ sinh sản nhân tạo mực lá không chỉ là một thành công khoa học mà còn là bước khởi đầu cho chiến lược tự chủ về giống hải sản của Việt Nam. Từ những kết quả đầu tiên ở Khánh Hòa, có thể mở rộng nghiên cứu sang các loài có giá trị cao khác, từng bước xây dựng ngành giống biển nội địa hiện đại, đáp ứng nhu cầu sản xuất và xuất khẩu.
Khi khoa học và công nghệ trở thành động lực phát triển, nghề nuôi biển sẽ không còn phụ thuộc vào tự nhiên, mà được vận hành theo quy trình khoa học, hiệu quả và bền vững. Với tầm nhìn dài hạn, Khánh Hòa đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm công nghệ biển của khu vực Nam Trung Bộ, nơi tri thức khoa học được chuyển hóa thành giá trị kinh tế và sinh kế bền vững cho người dân ven biển./.