800 triệu người trên toàn thế giới vẫn thiếu giấy tờ tùy thân hợp pháp
Theo Ngân hàng thế giới (WB), từ năm 2017, mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể trong việc thu hẹp khoảng cách về giấy tờ tùy thân hợp pháp, nhưng hệ thống giấy tờ tùy thân số vẫn nằm ngoài tầm với của gần 3 tỷ người, khiến họ không thể tiếp cận các dịch vụ thiết yếu. WB cho rằng việc thu hẹp khoảng cách về giấy tờ tùy thân toàn cầu trong kỷ nguyên số hóa ngày càng phát triển là cấp thiết.
800 triệu người trên toàn thế giới vẫn thiếu xác minh danh tính
Theo số liệu mới công bố từ Cơ sở dữ liệu ID4D Global Findex 2025 của WB, ước tính khoảng 800 triệu người trên toàn thế giới vẫn thiếu giấy tờ tùy thân hợp pháp; giảm so với con số 850 triệu người vào năm 2021 và hơn 1 tỷ người vào năm 2017.
Điều này có nghĩa là cứ 10 người thì có 1 người không thể chứng minh danh tính của mình. Hơn một nửa trong số này là trẻ em chưa được đăng ký khai sinh.
Mặc dù phạm vi bao phủ căn bản về giấy tờ tùy thân đối với người trưởng thành hiện đã gần như phổ cập ở hầu hết các khu vực trên thế giới, nhưng vẫn chưa đồng đều. Tại vùng cận Sahara, phạm vi bao phủ đạt khoảng 80%, trong đó, 9 quốc gia báo cáo tỷ lệ dưới 70%.
Đối với người trưởng thành không có giấy tờ tùy thân, đặc biệt là căn cước công dân (CCCD), ảnh hưởng là tức thời và sâu rộng. Ở nhiều quốc gia đang phát triển, việc thiếu CCCD trở thành rào cản lớn trong tiếp cận kết nối di động.
Theo thống kê, khoảng 41% người trưởng thành không có CCCD cho biết họ không thể mua thẻ SIM, do đó bị hạn chế sử dụng dịch vụ tiền di động (mobile money), liên lạc, hay các dịch vụ chính phủ điện tử cơ bản.
Không chỉ vậy, việc thiếu CCCD còn khiến người dân không thể tham gia bầu cử, đăng ký việc làm chính thức, mở tài khoản ngân hàng hoặc tiếp cận dịch vụ y tế cần thiết
Theo WB, để thúc đẩy phát triển toàn diện, các quốc gia không chỉ cần mở rộng hạ tầng kết nối di động, mà còn phải xây dựng hệ thống định danh cá nhân tin cậy, thiết thực và được chấp nhận rộng rãi - nền tảng giúp người dân thật sự hòa nhập vào đời sống số.
2,9 tỷ người chưa có quyền truy cập ID số để giao dịch trực tuyến
Cũng theo số liệu của WB, 2,9 tỷ người trên thế giới vẫn chưa được tiếp cận với hệ thống định danh số (ID số trực tuyến - online digital ID), giảm so với con số 3,3 tỷ người vào năm 2021.
Việc tiếp cận ID số trực tuyến cho phép cá nhân xác thực an toàn từ xa, điều này cần thiết để nhiều dịch vụ và giao dịch được chuyển hoàn toàn sang trực tuyến và là một thành phần quan trọng của hệ sinh thái cơ sở hạ tầng số công cộng (DPI).
Năm nay, WB đã triển khai thí điểm bộ chỉ số mới nhằm theo dõi tiến độ toàn cầu về quyền sở hữu và mức độ sử dụng ID số trực tuyến ở các quốc gia đã áp dụng hệ thống này. Kết quả cho thấy, trong nhóm người trưởng thành sinh sống tại các quốc gia có ID số trực tuyến, 32% cho biết họ sở hữu ID số, và 23% cho biết đã từng sử dụng.
Tỷ lệ này có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia: từ chỉ 5% ở Bolivia đến 81% ở Thổ Nhĩ Kỳ, phản ánh mức độ sẵn sàng khác nhau trong việc triển khai và ứng dụng định danh số.
Một số quốc gia đã chứng minh rõ giá trị thực tiễn của ID số trực tuyến trong đời sống hàng ngày. Chẳng hạn, tại Thái Lan, việc liên kết CCCD số với tài khoản ngân hàng hoặc ví điện tử giúp người lao động phi chính thức có thể đăng ký trực tuyến nhận hỗ trợ tiền mặt khẩn cấp và nhận tiền trực tiếp vào tài khoản của họ.
Phụ nữ bị bỏ lại phía sau
Đối với cả CCCD cơ bản và CCCD số (ID số), phụ nữ thường gặp nhiều rào cản hơn nam giới. Mặc dù số liệu trung bình theo khu vực cho thấy sự cân bằng tương đối trong quyền sở hữu và sử dụng CCCD, song dữ liệu cấp quốc gia lại phản ánh những chênh lệch đáng kể.
Mặc dù khoảng cách giới tính trong quyền sở hữu CCCD cơ bản đã thu hẹp theo thời gian, nam giới vẫn có sở hữu CCCD cao hơn đáng kể so với phụ nữ tại 12 nền kinh tế đang phát triển, với khoảng cách lên tới 20% ở Niger.
Tương tự, 8 quốc gia đang phát triển cho thấy sự chênh lệch đáng kể về CCCD trực tuyến, trong đó phụ nữ ít có khả năng sở hữu CCCD hơn nam giới, bao gồm Jordan, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine. Những khoảng cách này càng trở nên rõ rệt hơn về mặt sử dụng: 16 quốc gia đang phát triển cho thấy sự khác biệt đáng kể về giới tính trong việc sử dụng CCCD số, bao gồm Brazil, Indonesia và Peru.
Khi ngày càng có nhiều bằng chứng về lợi ích của việc cải thiện và số hóa CCCD, tính cấp thiết của việc đảm bảo quyền tiếp cận toàn diện và sử dụng thực tế trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Kinh nghiệm của Indonesia cho thấy việc ưu tiên tính bao trùm trong quá trình mở rộng hệ thống CCCD có thể giúp đảm bảo khả năng tiếp cận rộng rãi hơn.
Với sự hỗ trợ của WB, tập trung vào khả năng tiếp cận cho những công dân thường bị gạt ra ngoài lề xã hội, Indonesia đã đẩy mạnh việc số hóa hệ sinh thái CCCD, bao gồm ứng dụng Identitas Kependudukan Digital (IKD), hiện đã có khoảng 16 triệu người dùng tham gia.
Đảm bảo việc nhận dạng phù hợp với tất cả mọi người
Việc đảm bảo sự tiếp cận cho 800 triệu người không có giấy tờ tùy thân hợp pháp và 2,9 tỷ người không được tiếp cận CCCD số sẽ đòi hỏi sự cam kết bền vững từ các chính phủ, các đối tác phát triển và khu vực tư nhân. Tuy nhiên, việc phổ cập CCCD không chỉ đơn thuần là cấp CCCD.
Sáng kiến ID4D của WB vẫn cam kết giúp các quốc gia không chỉ mở rộng quyền truy cập vào đăng ký khai sinh, ID cơ bản và ID số mà còn đảm bảo các hệ thống này cho phép sử dụng các trường hợp thiết thực và có ý nghĩa, để mọi người có thể tiếp cận các dịch vụ thiết yếu an toàn và thuận tiện cả trực tiếp và trực tuyến./.