Certiva - Lá chắn bảo vệ bản quyền số Make in Viet Nam
Trong bối cảnh kinh tế số bùng nổ kéo theo thách thức bản quyền ngày càng gia tăng, Hiệp hội Sáng tạo và Bản quyền tác giả Việt Nam (VCCA) đã chính thức ra mắt Certiva, một nền tảng công bố sáng tạo và bảo vệ bản quyền số ứng dụng công nghệ blockchain.
Thách thức bản quyền trong kỷ nguyên số
Theo phân tích từ các chuyên gia của VCCA, trong bối cảnh số hóa phát triển mạnh mẽ, thông qua các nền tảng, các tác phẩm nghệ thuật được có điều kiện lan tỏa nhanh chóng tới khán giả. Tuy nhiên, đây cũng là "con dao hai lưỡi" khi dễ dàng bị xâm hại bản quyền, tạo ra thách thức lớn trong việc bảo vệ bản quyền tác giả.
Môi trường số vừa là cơ hội vàng để các tác phẩm nghệ thuật lan tỏa, đồng thời cũng là nơi dễ dàng xảy ra hành vi xâm phạm bản quyền. Tình trạng vi phạm trên không gian mạng không ngừng gia tăng với các hình thức tinh vi và khó kiểm soát. Hiện nay, việc sao chép và phát tán trái phép các sản phẩm số trở nên dễ dàng hơn với công nghệ hiện đại.
Đặc biệt, không gian mạng với đặc thù xuyên biên giới khiến việc xác định đối tượng vi phạm và nơi xảy ra vi phạm trở nên phức tạp, gây khó khăn lớn cho công tác thực thi pháp luật. Để giải quyết bài toán này, VCCA đã phát triển Cổng công bố sáng tạo Certiva.org - một nền tảng công nghệ tiên phong, cung cấp công cụ để các tác giả đăng ký và quản lý chứng cứ bản quyền một cách an toàn, minh bạch và có giá trị pháp lý.
Bảo vệ bản quyền số bằng công nghệ blockchain
Nền tảng Certiva (Certiva.org) được định vị là một công cụ bổ trợ cho các hình thức công bố sáng tạo khác như: đăng ký quyền tác giả tại các cơ quan quản lý nhà nước; công chứng; lập vi bằng hoặc xác thực của một tổ chức bất kỳ nào khác. Mục tiêu cốt lõi của nền tảng là cung cấp cho tác giả một phương tiện tức thời để tạo lập chứng cứ sơ cấp, có giá trị pháp lý về hai yếu tố then chốt: danh tính tác giả, thời điểm tồn tại và bảo vệ bản quyền tác phẩm.
Nền tảng Certiva là một sáng kiến công nghệ, pháp lý “Make in Viet Nam” được phát triển bởi đội ngũ kỹ sư công nghệ AI và blockchain của Công ty BH MEDIA (hội viên của VCCA), được sở hữu và vận hành bởi Trung tâm Giám định và Chứng thực Bản quyền tác giả số Việt Nam, một đơn vị có tư cách pháp nhân, trực thuộc Hiệp hội VCCA.
Điểm cốt lõi làm nên sức mạnh của nền tảng này là "bộ ba bất biến", kết hợp giữa tiêu chuẩn quốc tế và tuân thủ pháp luật Việt Nam.
Thứ nhất, dấu vân tay mã hóa. Mỗi tác phẩm được cấp một mã định danh kỹ thuật số duy nhất. Nền tảng sử dụng thuật toán để tạo ra "dấu vân tay" kỹ thuật số duy nhất, bảo đảm tính toàn vẹn tuyệt đối của tác phẩm tại thời điểm đăng ký.
Thứ hai, dấu thời gian được chứng thực, ghi nhận chính xác thời điểm tác phẩm được công bố. Được cấp bởi Viettel-CA, một đơn vị được Chính phủ cấp phép, tuân thủ Luật Giao dịch điện tử 2023 và Nghị định 130/2018/NĐ-CP, mang lại giá trị pháp lý cao về bằng chứng thời gian trong tranh tụng tại Việt Nam.
Thứ ba, sổ cái blockchain công khai là nơi dấu vân tay kỹ thuật số của tác phẩm sẽ được ghi nhận vĩnh viễn, đảm bảo hồ sơ và tác phẩm không thể bị sửa đổi hay xóa bỏ. Mỗi tác phẩm đăng ký sẽ được cấp một chứng chỉ bản quyền điện tử duy nhất, giúp tác giả dễ dàng xác minh quyền và chứng minh quyền sở hữu hợp pháp khi cần thiết.
Nền tảng Certiva ra đời theo quy định tại Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ quy định về quyền tự bảo vệ: Chủ thể quyền sở hữu trí tuệ có quyền áp dụng các biện pháp để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình “Áp dụng biện pháp công nghệ bảo vệ quyền, đưa thông tin quản lý quyền hoặc áp dụng các biện pháp công nghệ khác nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ”.
Đây cũng là sáng kiến thiết thực nhằm hưởng ứng chủ trương của Nhà nước về phát triển kinh tế số và các ngành công nghiệp văn hóa, đúng với chủ trương của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đồng thời giải quyết các thách thức thực tiễn trong việc bảo hộ quyền tác giả trên môi trường số, góp phần hỗ trợ hiệu quả trong thực thi quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam.
Trao quyền tự vệ tức thì cho các tác giả và nhà sáng tạo nội dung
Certiva trao quyền tự vệ tức thì cho các tác giả và nhà sáng tạo nội dung, đồng thời mở ra cánh cửa thương mại hóa toàn cầu cho tác phẩm Việt, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển bền vững của các ngành công nghiệp sáng tạo, công nghiệp văn hóa quốc gia. Nền tảng không chỉ tập trung vào việc bảo vệ mà còn là cầu nối thương mại hóa tác phẩm, góp phần xây dựng một hệ sinh thái sở hữu trí tuệ minh bạch và bền vững.
Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ, bản quyền tác giả phát sinh tự động ngay khi tác phẩm được sáng tạo và định hình dưới dạng vật chất. Tuy nhiên, trong thực tế, việc chứng minh quyền sở hữu vẫn là thách thức lớn đối với các tác giả và đơn vị sáng tạo khi xảy ra tranh chấp.
Certiva góp phần tạo lập bằng chứng pháp lý rõ ràng, minh bạch cho tác giả, hỗ trợ quá trình tự bảo vệ quyền theo Điều 198 Luật Sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, Certiva không thay thế cho việc đăng ký quyền tác giả tại cơ quan quản lý nhà nước mà đóng vai trò công cụ bổ trợ pháp lý giúp nhà sáng tạo có thêm bằng chứng độc lập, minh bạch và được công nhận rộng rãi./.