“Sương mù não” đang bao trùm người trẻ - tại sao trí nhớ ngày càng kém hơn?

Một nghiên cứu quy mô toàn nước Mỹ, được công bố trên Tạp chí Neurology của Viện Hàn lâm Thần kinh học Hoa Kỳ cho thấy, các vấn đề về trí nhớ và tư duy ở người dưới 40 tuổi đã tăng gần gấp đôi chỉ trong 10 năm qua.

Sự gia tăng này phản chiếu nhịp sống hiện đại căng thẳng, thiếu ngủ và quá tải thông tin, nơi bộ não liên tục phải hoạt động trong trạng thái mệt mỏi mà không kịp hồi phục.

Khi người trẻ ngày càng đãng trí

Một nghiên cứu mới ở Mỹ phân tích hơn 4,5 triệu phản hồi khảo sát trong giai đoạn 2013 - 2023 cho thấy, xu hướng đáng lo: người trẻ đang ngày càng gặp khó khăn trong việc ghi nhớ và tập trung.

Người tham gia được hỏi: “Do tình trạng thể chất, tinh thần hoặc cảm xúc, bạn có gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc tập trung, ghi nhớ hoặc ra quyết định không?”. Những người trả lời “có” được xem là gặp trở ngại về nhận thức - tức các vấn đề ảnh hưởng đến trí nhớ, tư duy và xử lý thông tin hằng ngày.

Phân tích đã loại trừ người bị trầm cảm và bỏ qua dữ liệu năm 2020 do ảnh hưởng của đại dịch.

Kết quả cho thấy, tỷ lệ mắc trở ngại nhận thức nói chung tại Mỹ đã tăng từ 5,3% lên 7,4% trong một thập kỷ. Đặc biệt, ở nhóm dưới 40 tuổi, con số này tăng gần gấp đôi, từ 5,1% lên 9,7%. Trong khi đó, nhóm trên 70 tuổi lại giảm nhẹ (từ 7,3% xuống 6,6%).

Những vấn đề về trí nhớ và tư duy đã trở thành một trong những mối quan tâm sức khỏe hàng đầu của người trưởng thành ở Mỹ, đặc biệt là người trẻ, TS. Adam de Havenon (Trường Y Yale) - tác giả chính của nghiên cứu nhận định.

Khoảng cách trí nhớ giữa các tầng lớp

Khi bóc tách dữ liệu, nhóm nghiên cứu phát hiện “khoảng cách trí nhớ” rõ rệt giữa các tầng lớp xã hội. Người có thu nhập thấp và trình độ học vấn thấp là nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Tỷ lệ khuyết tật nhận thức ở người có thu nhập hộ gia đình dưới 35.000 USD/năm tăng từ 8,8% lên 12,6%, trong khi ở nhóm thu nhập cao trên 75.000 USD chỉ tăng nhẹ từ 1,8% lên 3,9%. Sự khác biệt tương tự cũng xuất hiện giữa những người không tốt nghiệp trung học phổ thông và người có bằng đại học, lần lượt tăng từ 11,1% lên 14,3% và từ 2,1% lên 3,6%.

Khoảng cách này cũng hiện rõ giữa các nhóm dân tộc: người Mỹ bản địa và người Alaska bản địa có tỷ lệ cao nhất (7,5% và 11,2%), tiếp theo là người gốc Tây Ban Nha (6,8% và 9,9%), người da đen (7,3,5% và 8,2%), người da trắng (4,5% và 6,3%), còn người châu Á ở mức thấp nhất (3,9% và 4,8%).

Những phát hiện này cho thấy chúng ta đang chứng kiến ​​sự gia tăng mạnh mẽ nhất về các vấn đề về trí nhớ và tư duy ở những người vốn đã phải đối mặt với những bất lợi về cấu trúc xã hội. Việc hiểu rõ các yếu tố như nghèo đói, căng thẳng nghề nghiệp hay hạn chế trong tiếp cận giáo dục và chăm sóc sức khỏe là chìa khóa để giải quyết vấn đề, TS. Adam de Havenoncho biết.

Cảnh báo về sức khỏe não bộ ở người trẻ

Theo TS. Adam de Havenon, cần có thêm nhiều nghiên cứu để lý giải nguyên nhân thực sự đằng sau xu hướng này. Sức khỏe não bộ đang bị ảnh hưởng bởi lối sống hiện đại, môi trường căng thẳng, hoặc đơn giản là não phải làm việc quá tải trong kỷ nguyên số. Dù nguyên nhân là gì, xu hướng này là có thật - và rõ rệt nhất ở những người dưới 40 tuổi, ông nói.

Nghiên cứu cũng thừa nhận một số hạn chế, như dữ liệu dựa trên khảo sát qua điện thoại có thể thiếu chính xác và định nghĩa “trở ngại nhận thức” còn khá rộng. Dẫu vậy, kết quả của nghiên cứu là lời cảnh báo về một “dịch bệnh vô hình” - khi não bộ của thế hệ trẻ đang phải làm việc quá mức trong một thế giới không ngừng nghỉ./.

Thùy Linh