Vì sao ngày càng nhiều người trẻ mắc ung thư?
Các nhà khoa học ghi nhận xu hướng đáng báo động khi tỷ lệ ung thư ở người trẻ tuổi đang tăng nhanh, với nhiều trường hợp được chẩn đoán ung thư ở độ tuổi 20-30. Sự xuất hiện sớm của căn bệnh vốn đặc trưng cho người cao tuổi đã cho thấy những thay đổi sâu sắc trong môi trường sống và thói quen sinh hoạt hiện nay.
Theo thống kê, tỷ lệ ung thư khởi phát sớm (tức được phát hiện trước 50 tuổi) đã tăng gần 80% kể từ năm 1990. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Lancet Public Health năm 2024 cho thấy, tại Mỹ, những người sinh sau năm 1990 có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao gấp 4 lần so với thế hệ sinh năm 1950.
TS. Hyuna Sung, nhà dịch tễ học thuộc Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, nhận định rằng, nếu xu hướng này tiếp tục, các thế hệ Millennials và Gen Z có thể phải đối mặt với nguy cơ ung thư suốt cuộc đời. Điều này có thể làm chậm lại tiến bộ y học trong việc giảm tỷ lệ tử vong do ung thư.
Các chuyên gia nhận định rằng, ngoài yếu tố di truyền, chính lối sống và môi trường ngày nay đã góp phần làm tăng nguy cơ ung thư ở người trẻ. Thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán, nước ngọt có ga và thịt đỏ đang chiếm phần lớn trong bữa ăn hiện đại. Một số nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn giàu chất béo và đường có thể làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột, gây viêm và làm tăng khả năng đột biến tế bào - yếu tố hình thành các khối u.
Song song đó, các hạt vi nhựa và hóa chất công nghiệp cũng được xem là tác nhân tiềm ẩn. Các khoa học cho rằng, những chất này có thể gây rối loạn nội tiết và suy yếu cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể.
Bác sĩ Sonia Kupfer, chuyên gia tại Đại học Chicago nhận định rằng, thay vì do một nguyên nhân đơn lẻ, ung thư ở người trẻ nhiều khả năng là kết quả của sự tích lũy lâu dài từ nhiều yếu tố nhỏ, từ chế độ ăn, ô nhiễm môi trường đến thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh.
Một hướng nghiên cứu mới tập trung vào hệ vi sinh đường ruột - “cộng đồng vi khuẩn” có vai trò quan trọng trong tiêu hóa và miễn dịch. Một số loại vi khuẩn, như E. coli sản sinh độc tố colibactin, được phát hiện có khả năng để lại dấu vết đột biến trong tế bào ruột. Nếu tiếp xúc với độc tố này từ sớm, quá trình hình thành khối u có thể diễn ra nhanh hơn nhiều thập kỷ.
Tuy nhiên, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng, colibactin chỉ là một tác nhân, nhiều cơ chế khác, liên quan đến môi trường, di truyền và thói quen sống, vẫn đang được nghiên cứu để làm rõ vai trò của chúng trong quá trình hình thành ung thư sớm.
Trước xu hướng gia tăng này, nhiều quốc gia đã điều chỉnh độ tuổi tầm soát ung thư đại tràng xuống 40, thậm chí 35 tuổi. Bên cạnh đó, việc tiêm vắc-xin HPV, duy trì chế độ ăn lành mạnh, rèn luyện thể lực và hạn chế rượu bia, thuốc lá được xem là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay.
Ung thư có thể âm thầm hình thành trong cơ thể, nhưng sự chủ động phát hiện và hiểu biết về sức khỏe chính là “hàng rào” đầu tiên giúp con người bảo vệ chính mình./.