Những tấm gương khơi nguồn văn hóa đọc
Nhìn lại lịch sử và cả hiện tại, chúng ta có thể thấy rõ vai trò định hình nhân cách và sự nghiệp của việc đọc sách thông qua vô số tấm gương sáng ngời, từ các bậc vĩ nhân, danh nhân đến những người bình dị trong đời sống.
Những câu chuyện về đam mê đọc sách không chỉ truyền cảm hứng mà còn là minh chứng sống động nhất cho câu nói: "Người đọc sách không chỉ sống một đời, mà sống hàng nghìn đời”.
Trong dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, khi sự chú ý bị phân tán bởi màn hình và thông tin ngắn, văn hóa đọc trở thành một giá trị càng cần được trân trọng và lan tỏa. Sách không chỉ là nơi lưu giữ tri thức, mà còn là người bạn đồng hành, là chìa khóa mở cánh cửa đến sự hiểu biết sâu sắc và tư duy phản biện. Nhìn lại lịch sử và cả hiện tại, chúng ta có thể thấy rõ vai trò định hình nhân cách và sự nghiệp của việc đọc sách thông qua vô số tấm gương sáng ngời, từ các bậc vĩ nhân, danh nhân đến những người bình dị trong đời sống.
Tấm gương vĩ đại: Văn hóa đọc Hồ Chí Minh
Trong lịch sử Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những tấm gương vĩ đại và tiêu biểu nhất về tinh thần tự học và văn hóa đọc. Cuộc đời hoạt động cách mạng của Người là minh chứng rõ nét nhất cho sức mạnh của tri thức được tiếp thu từ sách vở.
Đọc sách để tìm đường cứu nước
Từ những ngày đầu bôn ba tìm đường cứu nước, Nguyễn Tất Thành (tên khi đi học của Chủ tịch Hồ Chí Minh) đã đọc rất nhiều loại sách, từ "tân thư" của các nhà cải cách Trung Quốc đến các tác phẩm triết học, lịch sử và lý luận cách mạng bằng tiếng Pháp.
Người đọc trong mọi hoàn cảnh. Dù trong gian khổ, bị tù đày (minh chứng qua tập thơ Nhật ký trong tù), Người vẫn không ngừng đọc và học. Sự ham đọc ấy không chỉ là niềm vui tinh thần mà còn là phương tiện để Người trang bị kiến thức, nâng cao lý luận cách mạng.
Hơn thế nữa, Người đọc có chính kiến và sáng tạo. Việc đọc sách của Người không phải là đọc thuộc lòng, đọc máy móc. Người luôn vận dụng kiến thức đã đọc vào thực tiễn Việt Nam, sáng tạo ra con đường riêng, đúng đắn. Một ví dụ điển hình là khi tiếp thu Sơ thảo lần thứ nhất Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin, Người đã xúc động đến phát khóc vì tìm thấy con đường giải phóng dân tộc.
Lời răn dạy của Người về văn hóa đọc
Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên kêu gọi cán bộ và nhân dân đọc sách, coi việc đọc là một hình thức học tập suốt đời. Người từng căn dặn: "Bất luận làm công việc gì cũng cần phải đọc sách. Người mới học chữ cần đọc để không mù lại. Người làm công an cần đọc để nắm tình hình. Những người làm công việc chuyên môn cần phải đọc để nâng cao trình độ. Người làm quản lý lãnh đạo cần phải đọc để quản lý, lãnh đạo tốt hơn. Làm nhà báo, nhà văn lại càng phải đọc”.
Quan điểm này khẳng định: “Đọc sách là nhu cầu thiết yếu cho mọi tầng lớp, là chìa khóa để tiến bộ và không bị đào thải trong bất kỳ lĩnh vực nào”.
Tấm gương danh nhân Việt Nam và thế giới: Đọc sách là tài sản
Tinh thần ham đọc không chỉ dừng lại ở các nhà lãnh đạo mà còn là thói quen chung của những người đạt được thành tựu lớn trong mọi lĩnh vực.
Dòng chảy tri thức Việt
Trong lịch sử nước nhà, tấm gương đọc sách đầu tiên phải kể đến là nhà bác học lớn thời phong kiến - Lê Quý Đôn (Thế kỷ XVIII) được sử sách ghi nhận là người “tuy đỗ đạt vinh hiển, tay vẫn không rời quyển sách”. Ngay từ nhỏ, ông đã nổi tiếng là thần đồng, biết phân biệt chữ Hán khi mới hai tuổi, đọc mười dòng một lúc. Khả năng đọc và nghiên cứu sâu rộng đã giúp ông biên soạn nhiều công trình có giá trị lớn cho văn hóa và lịch sử Việt Nam.
Người tiếp theo có thể kể đến là trạng nguyên Nguyễn Trực, một tấm gương ham đọc sách từ thuở thiếu thời, coi sách là người bạn tri kỷ, là nguồn tri thức vô tận.
Và cho đến thế hệ trẻ hiện đại ngày nay, nhiều "Đại sứ văn hóa đọc" nhí, các cô giáo, những người hoạt động cộng đồng đã và đang lan tỏa tình yêu sách bằng những cách làm sáng tạo, biến thư viện thành không gian hấp dẫn, đưa sách đến vùng sâu vùng xa, chứng minh rằng văn hóa đọc vẫn đang được nuôi dưỡng mạnh mẽ trong cộng đồng.
Bài học từ các tỷ phú và doanh nhân toàn cầu
Các tỷ phú và doanh nhân hàng đầu thế giới thường xuyên nhấn mạnh rằng, thói quen đọc sách là yếu tố then chốt dẫn đến thành công của họ, điển hình như:
Warren Buffett: là nhà đầu tư huyền thoại nổi tiếng với thói quen dành đến 80% thời gian làm việc để đọc và suy ngẫm. Ông từng đọc 600 đến 750 trang tài liệu mỗi ngày trong những ngày đầu khởi nghiệp. Đối với Buffett, tri thức tích lũy từ sách cũng giống như lãi suất kép - càng tích lũy, bạn càng giàu có về mặt trí tuệ.
Bill Gates: Người sáng lập Microsoft là một "mọt sách" đích thực. Ông đọc hơn 50 cuốn sách mỗi năm và duy trì thói quen đọc sách một tiếng đồng hồ trước khi đi ngủ bất kể công việc bận rộn đến đâu. Bill Gates coi sách là một kho tàng quan trọng bậc nhất, là cách để liên tục học hỏi và cập nhật.
Elon Musk: Vị tỷ phú công nghệ đã tự học cách chế tạo tên lửa chỉ bằng cách đọc sách. Những cuốn sách khoa học viễn tưởng và kỹ thuật đã định hình tư duy, trí tưởng tượng và khát vọng chinh phục những điều không tưởng của ông.
Mark Zuckerberg: Ông chủ Facebook từng phát động thử thách đọc một cuốn sách mới mỗi hai tuần trong năm 2015, khuyến khích cả thế giới cùng tham gia.
Những tấm gương đọc sách trên cho thấy, trong kỷ nguyên công nghệ, việc đọc sách không hề lỗi thời mà ngược lại, đó là lợi thế cạnh tranh giúp họ giữ vững vị trí tiên phong và đổi mới không ngừng.
Lan tỏa của văn hóa đọc từ những người có ảnh hưởng và cộng đồng
Ngày nay, văn hóa đọc không chỉ được lan tỏa qua các danh nhân mà còn thông qua những người có ảnh hưởng và cộng đồng.
Nhiều doanh nhân, nghệ sĩ, nhà văn đã sử dụng mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến để giới thiệu sách hay, hướng dẫn phương pháp đọc hiệu quả. Họ đã chứng minh rằng văn hóa đọc có thể được kết hợp hài hòa với công nghệ số, biến sách từ một "hàng hóa đặc biệt" thành một nhu cầu được săn đón.
Ngoài ra, với phong trào sách cộng đồng như các mô hình thư viện cộng đồng, tủ sách dòng họ, tủ sách công sở, hay các câu lạc bộ đọc sách thanh niên là những minh chứng cho thấy, văn hóa đọc đang trở thành một phong trào tự thân, tự nguyện trong xã hội.
Tầm quan trọng của lòng ham đọc
Sự khác biệt giữa người ham đọc và người thờ ơ không chỉ là lượng sách họ đọc, mà là chất lượng của tư duy và chiều sâu của tâm hồn mà họ xây dựng được. Những tấm gương về văn hóa đọc cho chúng ta thấy, đọc sách là phương thức tự học suốt đời, không có giới hạn về tuổi tác hay hoàn cảnh để bắt đầu và duy trì việc đọc.
Đọc sách giúp tạo ra những giá trị khác biệt. Tri thức là sức mạnh, và sách là con đường ngắn nhất để đạt được tri thức một cách hệ thống và sâu sắc. Đọc sách cũng là nền tảng của nhân cách. Sách giúp bồi dưỡng lòng trắc ẩn, tư duy phản biện và khả năng thấu hiểu thế giới.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và bùng nổ thông tin, học hỏi và làm theo những tấm gương về văn hóa đọc là cách tốt nhất để mỗi cá nhân tự nâng cao giá trị bản thân, góp phần xây dựng một xã hội học tập, một dân tộc phát triển bằng trí tuệ. Hãy biến sách thành người bạn đồng hành không thể thiếu, vì như Bác Hồ đã dạy: "Nuôi con phải biết dạy con đọc sách, vì trong sách có vàng ngọc”./.