Sáu câu chuyện GenAI trong báo chí truyền cảm hứng toàn cầu

Những ứng dụng này trải rộng từ việc xử lý tin nóng đến khai thác tư liệu lưu trữ, từ sản xuất video đến biên tập văn bản, từ phân phối nội dung bằng thuật toán đến tự động kiểm duyệt bình luận.

Tuy nhiên, yếu tố quyết định không chỉ nằm ở công nghệ. Trong mọi trường hợp, vai trò trung tâm của nhà báo vẫn không thể thay thế - chính sự phán đoán, sáng tạo và trách nhiệm nghề nghiệp của con người mới là chìa khóa để mỗi dự án AI thành công.

Tờ Minnesota Star Tribune (Mỹ)

Tờ Star Tribune đã sử dụng AI để hỗ trợ xử lý khối lượng công việc lớn sau khi xảy ra một vụ xả súng hàng loạt. Khi các phóng viên bắt đầu thu thập thông tin về nghi phạm, họ phát hiện một loạt video được đăng tải vào buổi sáng ngày xảy ra vụ tấn công.

Các video cho thấy hàng trăm trang văn bản từ nhật ký của kẻ xả súng, dường như được viết bằng tiếng nước ngoài. Một thành viên của Phòng thử nghiệm AI của tòa soạn nhanh chóng tải dữ liệu lên ChatGPT để dịch toàn bộ nội dung. Nhờ vậy, chỉ trong vài giờ, tòa soạn đã có thể nhanh chóng tổng hợp được bài viết về tiểu sử của kẻ tấn công.

Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là người kiểm duyệt cuối cùng. Nhóm phóng viên đã mời chuyên gia ngôn ngữ xem xét lại các bản dịch để đảm bảo tính chính xác. Nhờ vậy, họ kịp thời phát hiện sai lệch và hiệu chỉnh trước khi xuất bản.

“Bản dịch do AI hỗ trợ, kết hợp cùng sự thẩm định của con người, giúp chúng tôi nhanh chóng hiểu được những suy nghĩ bạo lực, đen tối và mang tính phân biệt chủng tộc của kẻ đã nổ hơn 100 phát súng vào nhà thờ đầy trẻ em và người cao tuổi”, ông Tom Schek, biên tập viên mảng điều tra của The Star Tribune, chia sẻ.

Hãng Thông tấn Áo (APA): Tạo văn bản thay thế cho người khiếm thị

Hãng Thông tấn Áo (APA) đang ứng dụng GenAI để đáp ứng các tiêu chuẩn trợ năng mới, cung cấp văn bản thay thế cho đồ họa thông tin để người sử dụng trình đọc màn hình có thể dễ dàng hiểu được biểu đồ.

Trước đây, việc viết văn bản thay thế gần như không khả thi do tốn quá nhiều thời gian và chi phí để biên tập thủ công. “Khối lượng công việc cho biên tập viên là quá lớn, không khả thi và chi phí cũng quá cao”, bà Katharina Schell, Chiến lược gia về AI của APA, chia sẻ.

Để giải quyết vấn đề này, nhóm kỹ thuật của APA đã xây dựng một prompt (câu lệnh) hướng dẫn chi tiết, yêu cầu AI tham chiếu đến tiêu đề và phụ đề của đồ họa, phản ánh chủ đề chính, đọc toàn bộ dữ liệu, rút ra thông tin quan trọng nhất, đồng thời trích dẫn nguồn.

Trước khi công cụ được triển khai, các biên tập viên đồ họa đã đánh giá 150 bản mô tả mẫu do AI tạo ra để kiểm tra chất lượng. Giờ đây, họ chỉ cần một thao tác nhấn nút trong công cụ đồ họa quen thuộc để tự động tạo mô tả cho mỗi infographic.

Theo ông Christian Haslacher, Trưởng bộ phận Báo chí dữ liệu của APA: “Khi công cụ tạo văn bản thay thế không thể diễn giải chính xác nội dung của infographic, vấn đề thường không nằm ở AI mà ở chính thiết kế của infographic. Nhờ vậy, chúng tôi nhận ra nhiều đồ họa cần được chỉnh sửa để trở nên dễ hiểu hơn”.

Times Internet (Ấn Độ): Phân phối nội dung tự động qua các thông báo đẩy

Times Internet đã đầu tư đáng kể để phát triển một hệ thống kết hợp giữa học máy (machine learning) truyền thống và mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), nhằm phân phối nội dung tự động qua các thông báo đẩy.

Hệ thống này xem xét mức độ quan trọng của từng câu chuyện, phân tích ngữ cảnh tin tức, nhân vật, giọng điệu cảm xúc, cũng như yếu tố địa lý và tính thời sự.

“Công nghệ này cho phép chúng tôi phân phối nội dung bằng thuật toán mà không làm suy giảm niềm tin của độc giả. Đây cũng là nền tảng cho các nhiệm vụ biên tập phức tạp hơn như đề xuất và viết tiêu đề bài viết”, ông Ritvvij Parrikh, Giám đốc cấp cao phụ trách quản lý sản phẩm, và ông Arghya Roychowdhury, phụ trách cá nhân hóa nội dung tại Times Internet, chia sẻ.

“Trong phiên bản hiện tại, chúng tôi giải quyết câu hỏi: Người dùng nên hoặc không nên xem gì. Trong phiên bản tiếp theo, chúng tôi sẽ tiếp cận khía cạnh này từ góc độ cá nhân hóa - tức là xác định người dùng muốn xem gì dựa trên sở thích của họ”.

Funke Mediengruppe (Đức): Chuyển đổi bài viết thành video ngắn

Hãng truyền thông Funke Mediengruppe đã phát triển một công cụ để chuyển đổi bài viết thành video ngắn (reel), nhằm tiếp cận nhóm độc giả trẻ.

“Làm sao để chúng tôi có thể đẩy nhanh quá trình đưa nội dung đã được xuất bản lên mạng xã hội mà không khiến đội ngũ biên tập phải tốn thêm quá nhiều công sức? Việc tạo reel vốn mất rất nhiều thời gian, vì thế chúng tôi cần một giải pháp giúp làm việc này hiệu quả hơn”, Paul Elvers, Trưởng bộ phận AI của Funke chia sẻ.

Với công cụ này, phóng viên có thể chọn mẫu template có sẵn, dán văn bản, tải ảnh hoặc video lên, sắp xếp thứ tự nội dung theo ý muốn và điều chỉnh tông giọng. AI sẽ tự động tạo các đoạn văn bản hiển thị trên hình ảnh, và người dùng có thể chỉnh sửa thủ công. Họ cũng có thể chọn giọng đọc AI, kiểu phát âm, nhạc nền, hiệu ứng chuyển động, định dạng dọc/ngang, và thêm phụ đề nếu muốn.

“Reel Machine thể hiện hoàn hảo triết lý của chúng tôi: AI là công cụ hỗ trợ, không phải thay thế cho công việc báo chí”, ông Elvers nhấn mạnh.

Theo ông, trong khi các biên tập viên vẫn đảm nhiệm các công việc cốt lõi như nghiên cứu, phỏng vấn và kiểm chứng, công cụ này giúp họ chuyển đổi những bài viết giá trị sang định dạng video hấp dẫn chỉ trong vài phút, mở rộng phạm vi tiếp cận thông tin đến nhiều nhóm độc giả hơn.

“Đó chính là điều AI nên làm trong báo chí - giúp lan tỏa những câu chuyện độc đáo, được đầu tư công phu đến với nhiều khán giả hơn, một cách hiệu quả hơn”, ông Elvers khẳng định.

Tờ Toronto Star (Canada): Tự động kiểm duyệt nội dung bình luận

Tờ Toronto Star ứng dụng AI để tự động kiểm duyệt nội dung bình luận và khai thác góc nhìn mới từ độc giả. Trong khi các bài viết chính nằm sau tường phí (paywall), phần bình luận lại mở cho tất cả người đọc - chiến lược này giúp tờ báo thu thập dữ liệu người dùng gốc, với nhóm người bình luận chiếm tới 25% tổng số lượt đăng ký.

Hằng ngày, biên tập viên nhận được email tổng hợp khoảng 6 đề xuất bài viết mới - do AI phân tích từ các bình luận, thảo luận và lượt tương tác của độc giả trong ngày trước đó. Phóng viên cũng có thể truy vấn hệ thống bình luận để xem tóm tắt xu hướng thảo luận quanh chủ đề mình phụ trách.

Nhà báo Ulrike Langer nhận định: “AI đã biến hàng tháng trời thảo luận trong cộng đồng thành một cơ sở dữ liệu có thể tìm kiếm, chứa các nguồn tin tiềm năng, góc khai thác câu chuyện và mối quan tâm của độc giả - biến sự tương tác của khán giả thành lợi thế cạnh tranh trong việc đưa tin”.

Công cụ này đặc biệt hiệu quả trong việc phát hiện các câu chuyện cá nhân, trải nghiệm đời thực từ phần bình luận - giúp tòa soạn tạo ra nội dung gần gũi, hấp dẫn và phản ánh chân thực hơn đời sống của công chúng.

Tờ Philadelphia Inquirer (Mỹ): Trích xuất, tóm tắt nội dung lưu trữ

Tờ Philadelphia Inquirer đã phát triển một trợ lý AI nội bộ có khả năng trích xuất, tóm tắt nội dung lưu trữ, đồng thời liên kết trực tiếp đến nguồn tư liệu gốc và cung cấp trích dẫn minh bạch.

Kho lưu trữ của tòa soạn được đặt trong nhiều hệ thống khác nhau tùy theo niên đại, khiến việc tìm kiếm thông tin trở nên khó khăn. Phóng viên thường phải đoán khoảng thời gian, chọn từ khóa phù hợp và lọc thủ công giữa hàng nghìn kết quả.

Trợ lý mới này cung cấp giao diện hội thoại thân thiện, có thể hiểu ngôn ngữ tự nhiên, giúp tổng hợp chính xác thông tin mà phóng viên cần. David Chivers của Viện Lenfest chia sẻ: “Đối với các nhiệm vụ dài hạn như “Tóm tắt một thập kỷ đưa tin về chủ đề X”, phóng viên cho biết công cụ này có thể giúp họ tiết kiệm tới vài ngày nghiên cứu”.

Ông nhấn mạnh thêm: “Mục tiêu không phải là thay thế phán đoán của phóng viên, mà là giải phóng họ khỏi việc tìm kiếm thủ công, giúp họ có thêm thời gian cho sáng tạo và phân tích chuyên sâu. Đây cũng là một mô hình có thể nhân rộng cho các tòa soạn khác sở hữu kho lưu trữ lớn”.

Từ sáu trường hợp trên có thể thấy, GenAI đang mở ra những khả năng mới cho báo chí - không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, tăng năng suất hay mở rộng phạm vi tiếp cận, mà quan trọng hơn là thúc đẩy sự đổi mới trong cách các tòa soạn tiếp cận, xử lý và truyền tải thông tin. Tuy nhiên, AI có thể là công cụ mạnh mẽ, nhưng chính con người mới quyết định cách công cụ đó được sử dụng để tạo ra giá trị thực sự cho xã hội thông tin./.

AD