Bến Tre: Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số
Bến Tre là một trong những địa phương có nhiều bước tiến đáng ghi nhận trong lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH,CN,ĐMST&CĐS). Tuy nhiên, hoạt động này ở Bến Tre vẫn đang phải đối mặt với nhiều bất cập về cơ chế tài chính, nguồn lực... Để tiếp tục phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) dựa trên KH,CN,ĐMST&CĐS, Bến Tre đã xây dựng kế hoạch hành động cụ thể với nhiều giải pháp đột phá trong thời gian tới.
Đột phá từ các Nghị quyết
Lần đầu tiên tại Việt Nam, KH,CN,ĐMST&CĐS được đặt lên vị trí "đột phá quan trọng hàng đầu" với những mục tiêu và giải pháp triển khai quyết liệt. Với 05 quan điểm, 5 nhóm mục tiêu, 7 nhóm giải pháp, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS quốc gia (Nghị quyết số 57-NQ/TW) thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước trong phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS. Để triển khai có hiệu quả Nghị quyết nêu trên, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị là cần thiết, việc phải thay đổi tư duy là yếu tố quyết định. Bên cạnh đó, cần phải xây dựng hành lang pháp lý phù hợp cũng như phải có sự ủng hộ của mọi tầng lớp nhân dân.
Tiếp đó, ngày 09/01/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 03/NQ-CP về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW (Nghị quyết số 03/NQ-CP). Chương trình hành động được thiết kế với tầm nhìn dài hạn, mục tiêu rõ ràng và các giải pháp mang tính khả thi cao, nhằm cụ thể hóa các định hướng, chủ trương lớn của Đảng thành những hành động thiết thực, với các nhóm chỉ tiêu và nhiệm vụ cụ thể.
Ngày 19/02/2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 193/2025/NQ-QH15 quy định về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS quốc gia (Nghị quyết số 193/2025/NQ-QH15). Nghị quyết số 193/2025/NQ-QH15 đã tập trung tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc để thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW. Nghị quyết nhấn mạnh việc chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cùng với các cơ sở giáo dục đại học công lập được phép thành lập doanh nghiệp hoặc góp vốn vào doanh nghiệp, nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học… Đặc biệt, tổ chức, cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được miễn trách nhiệm dân sự khi gây ra thiệt hại cho Nhà nước trong quá trình thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước, khi đã thực hiện đầy đủ các quy trình, quy định liên quan trong quá trình triển khai thực hiện. Tổ chức chủ trì thực hiện nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước trong quá trình triển khai đã thực hiện đầy đủ các quy định về quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ, quy trình và nội dung nghiên cứu đã được thuyết minh nhưng không đi đến kết quả như dự kiến thì không phải hoàn trả lại kinh phí đã sử dụng. Các khoản tài trợ của doanh nghiệp cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và ĐMST, khoản chi dành cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và ĐMST trong doanh nghiệp được tính vào các khoản chi được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Các khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công từ thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu có sử dụng ngân sách nhà nước là các khoản thu nhập không chịu thuế thu nhập cá nhân.
Bên cạnh đó, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội ban hành các luật quan trọng, bao gồm: Luật Công nghiệp công nghệ số (trong đó có quy định sửa một số luật), Luật Khoa học và Công nghệ sửa đổi (trong đó có quy định sửa một số luật). Hiện tại, Bộ đang có văn bản gửi các bộ, ngành, địa phương lấy ý kiến về các điểm nghẽn, nút thắt cần tháo gỡ cho phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS.
Bến Tre xây dựng kế hoạch hành động cụ thể
Bến Tre đã và đang tập trung thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 03/NQ-CP cũng như các kế hoạch hành động của Tỉnh ủy, UBND tỉnh về triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW phù hợp với tình hình của địa phương.
Bến Tre xác định cần phải chủ động xây dựng các chương trình đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, doanh nghiệp và cộng đồng để họ có thể làm chủ các công nghệ mới, sẵn sàng tham gia vào cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Đồng thời, thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và phát triển các mô hình ứng dụng thực tiễn trong đời sống; tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, tổ chức khoa học và công nghệ tham gia hoạt động nghiên cứu - phát triển, ĐMST&CĐS gắn với nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo ra được sản phẩm có giá trị thiết thực, đáp ứng tốt nhu cầu thị trường; xây dựng chính sách, tạo môi trường thuận lợi để thu hút đội ngũ cán bộ, nhất là chuyên gia đầu ngành, nhà khoa học giỏi, nhân tài tham gia vào các hoạt động KH,CN,ĐMST&CĐS của tỉnh.
Trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về KH,CN,ĐMST&CĐS; rà soát, sửa đổi và hoàn thiện chính sách KH,CN,ĐMST&CĐS để tạo sự thống nhất, phù hợp với điều kiện của địa phương, đồng thời đáp ứng tốt yêu cầu hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, tỉnh cần trao đổi với Bộ Khoa học và Công nghệ về các điểm nghẽn, nút thắt cần tháo gỡ cho phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS.
Các vấn đề khác cũng được tỉnh tập trung thực hiện như:
Thứ nhất, tăng cường năng lực dự báo chiến lược về xu thế phát triển, sử dụng có hiệu quả ngân sách nhà nước kết hợp với nguồn lực từ doanh nghiệp dành cho hoạt động KH,CN,ĐMST&CĐS; ưu tiên, tập trung nguồn lực xây dựng cơ sở vật chất, phát triển nguồn nhân lực và thị trường cho CĐS.
Thứ hai, đẩy mạnh ứng dụng KH,CN,ĐMST&CĐS phục vụ phát triển KT-XH, trong đó chú trọng lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ mới, CĐS, năng lượng tái tạo...; ứng dụng tiến bộ công nghệ trong nghiên cứu, phát triển sản phẩm có lợi thế cạnh tranh của địa phương, giá trị cao, thân thiện với môi trường; chú trọng phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, kết nối mạng lưới doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu khoa học để hình thành các cộng đồng ĐMST.
Thứ ba, đẩy mạnh khai thác tiềm năng từ các ngành nghề chủ lực của tỉnh, qua đó xây dựng các chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ ứng dụng công nghệ cao, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế địa phương.
Ngoài ra, Bến Tre cần đẩy mạnh hội nhập, mở rộng hợp tác quốc tế để tiếp cận nghiên cứu, nhận chuyển giao, ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất; khuyến khích liên doanh, liên kết để nghiên cứu, chuyển giao công nghệ với các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước để phát triển sản xuất – kinh doanh.
Có thể khẳng định, các nghị quyết về phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS là một bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp phát triển đất nước. Tuy nhiên, để có thể thực hiện thành công và mang lại hiệu quả lâu dài, các chính sách cần phải được triển khai mạnh mẽ và đồng bộ từ cấp Trung ương đến địa phương, đặc biệt là phải đảm bảo sự đổi mới và sáng tạo thực sự./.