Tập huấn chính sách, pháp luật về thực hành kinh doanh có trách nhiệm trong lĩnh vực khoa học và công nghệ

Thực hành kinh doanh có trách nhiệm

Phát biểu khai mạc Hội nghị, TS. Nguyễn Như Quỳnh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ KH&CN nhấn mạnh, chủ đề “thực hành kinh doanh có trách nhiệm” đã được thế giới quan tâm từ rất lâu, với nhiều chương trình do Liên hợp quốc và OECD triển khai. Ở Việt Nam, đây không phải là vấn đề mới, nhưng vẫn còn khá xa lạ với nhiều doanh nghiệp và cá nhân.

Thực hành kinh doanh có trách nhiệm nghĩa là doanh nghiệp, bên cạnh mục tiêu lợi nhuận, cần hướng đến phát triển bền vững thể hiện qua trách nhiệm với người lao động, người tiêu dùng, môi trường và xã hội.

Những nguyên tắc này đã được quy định cụ thể trong pháp luật, như đánh giá tác động môi trường, bảo vệ quyền lợi người lao động, quảng cáo trung thực và bảo hộ sở hữu trí tuệ.

Bộ KH&CN đã rất chú trọng đến việc hoàn thành các chính sách pháp luật cũng như thực hiện các nguyên tắc để bảo đảm việc thực hành kinh doanh có trách nhiệm theo yêu cầu của luật pháp quốc tế.

Gần đây xuất hiện khá nhiều vụ việc, những vi phạm pháp lý, những vấn đề có liên quan đến trách nhiệm trong kinh doanh như chất lượng sản phẩm, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng... Những việc này đặt ra yêu cầu cao về sự nhận thức, trong việc triển khai các công tác thực hành kinh doanh có trách nhiệm.

Hội nghị hướng đến mục đích cân bằng giữa phát triển kinh tế và phát triển bền vững, giữa bảo đảm lợi ích kinh tế của nhà sản xuất, người kinh doanh với lợi ích của người tiêu dùng, xã hội và bảo vệ môi trường.

Đề cập đến vấn đề thực hành kinh doanh có trách nhiệm, theo TS. Nguyễn Tiến Đạt, Khoa Luật Kinh tế, Học viện Chính sách và Phát triển, Bộ Tài chính, đây là yêu cầu doanh nghiệp thực hiện các hoạt động kinh doanh một cách bền vững, đạo đức và có ý thức xã hội.

“Thực hành kinh doanh có trách nhiệm” không chỉ là khẩu hiệu mà là chuẩn mực mà doanh nghiệp buộc phải tuân thủ trong thời đại toàn cầu hóa và chuyển đổi số. Một doanh nghiệp chỉ thực sự phát triển bền vững khi biết cân bằng giữa lợi ích kinh tế, nghĩa vụ pháp lý và đạo đức xã hội.

Trong lĩnh vực KH&CN, mỗi sản phẩm nghiên cứu hay ứng dụng công nghệ đều có thể tạo ra tác động trực tiếp đến cộng đồng. Vì vậy, doanh nghiệp cần tự đặt mình vào vai trò của người bảo vệ con người và môi trường.

Trách nhiệm xã hội, đạo đức và minh bạch phải trở thành nền tảng trong đổi mới và ứng dụng công nghệ. Mọi tiến bộ khoa học đều cần phục vụ con người, chứ không thể gây tổn hại đến họ, TS. Nguyễn Tiến Đạt chia sẻ.

Tại Hội nghị, các chuyên gia nhận định hệ thống pháp luật về KH&CN đang bước sang giai đoạn hoàn thiện mạnh mẽ. Điểm đáng chú ý là Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 đã lần đầu tiên luật hóa khái niệm “truyền thông chính sách”.

Theo đó, việc truyền thông phải được thực hiện từ giai đoạn lấy ý kiến đối tượng chịu tác động cho đến khi văn bản được thông qua, giúp chính sách đến gần với người dân và doanh nghiệp hơn. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm đảm bảo mọi chủ thể trong xã hội đều có thể hiểu, góp ý và thực hiện đúng tinh thần của chính sách.

Truyền thông chính sách là cầu nối giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Khi các quy định được phổ biến một cách dễ hiểu, minh bạch, doanh nghiệp sẽ chủ động hơn trong việc tuân thủ pháp luật và thực hiện kinh doanh có trách nhiệm, TS. Nguyễn Tiến Đạt cho biết.

Tuy nhiên hiện nay, công tác truyền thông chính sách trong lĩnh vực KH&CN vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức.

Nhiều cơ quan, địa phương chưa có bộ phận chuyên trách về truyền thông; nhân sự làm công tác này chủ yếu kiêm nhiệm, thiếu kỹ năng về quan hệ công chúng và truyền thông chính sách. Bên cạnh đó, nguồn kinh phí hạn chế, cơ sở vật chất lạc hậu khiến hiệu quả tuyên truyền chưa cao, nội dung truyền thông còn đơn điệu và hình thức.

TS. Nguyễn Tiến Đạt cho rằng, để truyền thông chính sách thực sự hiệu quả, cần đào tạo đội ngũ chuyên nghiệp, có hiểu biết về chính sách công và kỹ năng xử lý khủng hoảng truyền thông. Báo chí và các tổ chức truyền thông xã hội cũng phải được khuyến khích tham gia sâu hơn, đưa chính sách đến với người dân bằng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu và thuyết phục.

Chủ động gắn trách nhiệm xã hội vào chiến lược kinh doanh

Những năm gần đây, các mô hình quản trị theo tiêu chí ESG hay bộ tiêu chuẩn ISO 26000, GRI được áp dụng ngày càng phổ biến. Các doanh nghiệp lớn như Heineken Việt Nam đã chuyển sang sử dụng 100% năng lượng tái tạo, tái chế gần như toàn bộ chất thải sản xuất.

Nestlé Việt Nam triển khai chương trình NESCAFÉ Plan giúp hàng chục nghìn hộ nông dân Tây Nguyên chuyển đổi sang mô hình canh tác bền vững. Vinamilk và TH Group hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, trong khi FPT đẩy mạnh chuyển đổi số và hỗ trợ đào tạo lập trình cho thanh thiếu niên vùng sâu vùng xa.

Tại Hội nghị ông Diệp Hồng Khôn, Trưởng bộ phận Pháp lý Vinamilk cho biết, Vinamilk luôn tuân thủ pháp luật có trách nhiệm hướng mục tiêu phát triển bền vững, bảo vệ quyền lợi cổ đông. Thực hành kinh doanh có trách nhiệm không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là chuẩn mực đạo đức kinh doanh, là nền tảng xây dựng văn hóa doanh nghiệp và củng cố niềm tin về thương hiệu của người tiêu dùng. Cam kết tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Ngoài ra, đại diện Vinamilk kiến nghị, việc thực hành kinh doanh có trách nhiệm của doanh nghiệp cũng cần được hỗ trợ ưu đãi cho doanh nghiệp áp dụng kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải.

Cụ thể, ban hành chính sách ưu đãi thuế, tín dụng xanh cho các dự án tái chế, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải; Xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về sản xuất sạch hơn; Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc chứng nhận sản phẩm thân thiện môi trường; Tạo điều kiện tiếp cận quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ phục vụ kinh tế tuần hoàn.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ số. Cho phép thực hiện cấp phép, kiểm định, chứng nhận qua môi trường điện tử, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí. Thiết lập cơ chế thông báo kịp thời khi có thay đổi chính sách, quy định pháp luật liên quan đến KH&CN và môi trường. Xây dựng hệ thống đánh giá hiệu quả hoạt động của cơ quan quản lý dựa trên KPI công khai, minh bạch.

Phát biểu kết thúc Hội nghị, TS. Nguyễn Như Quỳnh mong muốn lan tỏa tinh thần kinh doanh có trách nhiệm rộng rãi hơn trong cộng đồng doanh nghiệp. Thường xuyên tiến hành sơ kết, tổng kết và đánh giá kết quả triển khai Chương trình, nhằm kịp thời điều chỉnh, bổ sung các chính sách cho phù hợp với bối cảnh mới và mục tiêu phát triển bền vững của đất nước./.

PT