Indonesia ứng dụng AI trong phân tích chính sách

Bước tiến trong hoạch định chính sách dựa trên dữ liệu

Trong bối cảnh công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang tăng tốc chưa từng thấy, Agentic AI được xem là bước chuyển mình mang tính cách mạng. Khác với trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) vốn chỉ phản hồi theo yêu cầu của người dùng, Agentic AI còn có khả năng tự lập kế hoạch, ra quyết định và thực hiện hành động một cách chủ động để đạt được mục tiêu cụ thể.

Một trong những điểm nổi bật của Agentic AI là khả năng học hỏi liên tục thông qua cơ chế học tăng cường. Thay vì hoạt động theo kịch bản cố định, hệ thống này có thể điều chỉnh hành vi dựa trên phản hồi thực tế từ môi trường. Mỗi hành động được ghi nhận, đánh giá và sử dụng như một "kinh nghiệm" để cải thiện quyết định ở lần sau.

Nhờ đó, Agentic AI ngày càng trở nên thông minh và hiệu quả hơn trong quá trình hoạt động, giống như một nhân sự có khả năng tự rút kinh nghiệm để làm tốt hơn theo thời gian. Đây chính là yếu tố giúp nó thích nghi nhanh và duy trì hiệu suất cao trong các môi trường biến động liên tục.

Phát biểu tại hội thảo "Chiến lược triển khai Agentic AI trong các cơ quan nhà nước" diễn ra mới đây, ông Gogor Oko Nurharyoko, Bộ Thư ký Nhà nước Indonesia, cho biết công tác phân tích chính sách tại Bộ này hiện vẫn chủ yếu được thực hiện thủ công.

“Agentic AI không nhằm thay thế con người, mà giúp củng cố quá trình ra quyết định của tổ chức”, ông Gogor Oko Nurharyoko nhấn mạnh.

Theo ông Nurharyoko, công nghệ này có thể chuyển đổi cách thức vận hành của chính phủ từ mô hình phản ứng truyền thống sang mô hình chủ động. Với khả năng phát hiện các xu hướng và mô hình mới nổi theo thời gian thực, các nhà hoạch định chính sách có thể nhận được kết quả phân tích không chỉ phản ánh hiện trạng mà còn dự báo diễn biến tương lai.

“Hãy tưởng tượng khi Tổng thống nhận được báo cáo có kèm phân tích dựa trên bằng chứng và dự báo, quá trình hoạch định chính sách sẽ chủ động và có trọng tâm hơn nhiều”, ông Nurharyoko nói.

Phân tích dữ liệu thời gian thực phục vụ lãnh đạo cấp cao

Theo Bộ Thư ký Nhà nước, Agentic AI sẽ cung cấp phân tích liên ngành và theo thời gian thực, đặc biệt hữu ích đối với những chính sách phát triển nhanh chóng.

Ông Nurharyoko lấy ví dụ về chương trình “Bữa ăn dinh dưỡng miễn phí” - một sáng kiến trọng điểm của Tổng thống Prabowo Subianto với mục tiêu đầy tham vọng là tiếp cận 83 triệu phụ nữ và trẻ em vào cuối năm nay. Trước đây, để tổng hợp các báo cáo tiến độ phải mất nhiều thời gian với nhiều thủ tục hành chính, ngay cả khi người dân chia sẻ thông tin cập nhật trực tiếp trên mạng xã hội mỗi giờ.

Với Agentic AI, dữ liệu từ mạng xã hội và các nguồn công cộng sẽ được tự động thu thập, xác thực và chuyển hóa thành khuyến nghị chính sách, phản ánh sát thực tế hơn.

“Nếu tiếp tục dựa vào phương pháp cũ, phân tích của chúng ta sẽ luôn chậm hơn thực tế”, ông Nurharyok nhận định.

Tuy nhiên, để đạt được điều đó, nền tảng dữ liệu số hóa là điều kiện tiên quyết. Một phần lớn tài liệu của chính phủ Indonesia hiện vẫn ở dạng giấy, vì vậy cần đẩy nhanh số hóa tài liệu, báo cáo và các hồ sơ hành chính nhằm phục vụ phân tích tổng hợp.

Nền tảng cho quản trị AI

Tại hội thảo, Giáo sư Yudho Giri Sucahyo (Đại học Indonesia) đã nêu 3 yếu tố cốt lõi để triển khai AI trong chính phủ: sự sẵn sàng của dữ liệu, hạ tầng đám mây và nguồn nhân lực.

“Chỉ khi cả ba yếu tố này sẵn sàng, chúng ta mới có thể bàn đến triển khai thực tế”, Giáo sư Yudho Giri Sucahyo cho biết.

Theo đó, dữ liệu là nền tảng quan trọng nhất, bởi không có dữ liệu tin cậy, AI sẽ không thể hoạt động hiệu quả. Giáo sư đặc biệt nhấn mạnh vai trò của sáng kiến “One Data Indonesia”, giúp kết nối các cơ sở dữ liệu thông qua cổng API quốc gia, thiết lập chuẩn trao đổi dữ liệu và phân loại rõ ràng dữ liệu nào là công khai, cá nhân và bảo mật - một vấn đề lâu nay cản trở khả năng liên thông dữ liệu giữa các cơ quan.

Thứ hai là hạ tầng, chính phủ cần đầu tư xây dựng các trung tâm dữ liệu mạnh và an toàn để xử lý và đào tạo các mô hình AI một cách hiệu quả.

Thứ ba là chú trọng phát triển nguồn nhân lực.

“Công chức không nên chỉ là người sử dụng công nghệ, mà phải tham gia vào thiết kế, giám sát và quản trị công nghệ một cách có trách nhiệm và đạo đức”, Giáo sư Yudho Giri Sucahyo chia sẻ thêm.

Để giải quyết bài toán này, Đại học Indonesia dự kiến sẽ mở chương trình đào tạo chuyên ngành AI từ năm 2026, nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực đang gia tăng nhanh chóng.

Đặt đạo đức và trách nhiệm con người lên hàng đầu

Trong phần hỏi đáp, một đại biểu đặt câu hỏi: nếu hệ thống Agentic AI đưa ra quyết định sai, ai sẽ chịu trách nhiệm?

Giáo sư Sucahyo khẳng định, nguyên tắc sự tham gia của “con người trong vòng lặp” (human-in-the-loop) là bắt buộc - AI không bao giờ được vận hành hoàn toàn tự động mà không có sự giám sát của con người. Ông cho biết Indonesia sẽ sớm ban hành Quy định của Tổng thống về Lộ trình AI quốc gia và Bộ quy tắc đạo đức AI.

“Đạo đức quan trọng không kém kỹ thuật. Nếu thiếu giám sát, AI có thể gây ra thiên lệch, vi phạm quyền riêng tư hoặc bất bình đẳng trong tiếp cận công nghệ”, Giáo sư Sucahyo cảnh báo.

Trả lời câu hỏi về việc sử dụng dịch vụ điện toán đám mây tư nhân cho AI, ông Muhamad Yopan, Giám đốc phụ trách khách hàng chính phủ của AWS Indonesia, cho biết: “Điều quan trọng không phải dữ liệu được lưu ở đâu, mà là cách đảm bảo an toàn và tuân thủ. Các nhà cung cấp đám mây hiện nay thường có khả năng phòng vệ mạng tốt hơn, nhờ thường xuyên kiểm tra và cập nhật bảo mật liên tục”.

Theo quy định mới của Bộ Truyền thông và Chuyển đổi số Indonesia, dữ liệu chính phủ được phân loại hạn chế theo nhiều cấp độ khác nhau có thể xử lý trên nền tảng đám mây riêng, miễn là được giám sát chặt chẽ.

AI - Phép thử cho bộ máy hành chính

Khép lại buổi tọa đàm, Giáo sư Sucahyo nhấn mạnh rằng thách thức lớn nhất không nằm ở công nghệ, mà ở tư duy và năng lực lãnh đạo. “Trong bối cảnh đó, AI không phải là mối đe dọa mà là một phép thử cho bộ máy hành chính - liệu chúng ta có thể trở thành một nền hành chính thích ứng và đáng tin cậy hơn hay không?” - Giáo sư Sucahyo kết luận./.

Ngọc Diệp, Đoàn Yến