Làm sao để đọc sách hiệu quả và nhớ lâu?

Lợi ích của việc đọc sách thường rất lớn nhưng chi phí hầu như không đáng kể. Bạn thử tưởng tượng bạn sẽ bỏ ra bao nhiêu tiền để gặp được Donald Trump, Bill Gates, George Soros, Richard Branson, Tony Robbin, Robert Kiyosaki, Brian Tracy… và nhờ họ tư vấn?

Được học những chiến lược, những thất bại xương máu của những người thành đạt sẽ tạo cho bạn một niềm tin mãnh liệt “những người tài giỏi như thế mà cũng rất ư bình thường và có lúc sai lầm giống mình, vậy chắc chắn mình sẽ làm được”.

Theo thống kê, hiện nay một người Việt Nam đọc 0,7 cuốn sách/năm. Con số còn rất nhỏ bé. Một trong những lý do làm chúng ta đọc sách ít như vậy bởi vì chúng ta thiếu kỹ năng đọc, vì vậy, việc đọc giống như một cực hình, buồn chán và thông tin không mấy đọng lại. Bài viết đề cập đến một số “bí kíp” giúp bạn đọc sách hiệu quả và nhớ lâu.

Chọn sách

Chọn sách phù hợp là bước đầu tiên và quan trọng giúp bạn đạt mục tiêu đọc sách hiệu quả. Trước khi đọc một quyển sách, bạn nên tìm hiểu kỹ để chắc chắn rằng, quyển sách đó phù hợp với bạn. Việc lựa chọn hình thức sách phù hợp sẽ giúp bạn cảm thấy hứng thú và có động lực đọc hiệu quả hơn.

Xác định rõ mục tiêu đọc sách

Thường trước khi đọc sách chúng ta có bốn lựa chọn sau: (i) Chắc chắn sẽ không hiệu quả; (ii) Để đọc thử xem; (iii) Để đọc và làm thử xem; (iv) Dốc toàn lực đọc, học và thực hành theo.

Và nếu ngay từ đầu bạn đã lựa chọn 3 mục tiêu đầu thì sẽ không, hoặc có rất ít hiệu quả, vì vậy hãy xác định thật nghiêm túc với quyển sách mà bạn lựa chọn đọc. Vì bạn đã bỏ tiền và thời gian cho việc tìm kiếm cuốn sách thì phải nỗ lực thu lại được những kiến thức quý báu nhất theo cách lấy giấy viết ra mục tiêu đọc sách và dán vào đầu quyển sách như sau: Tôi quyết tâm đọc hết quyển sách và thực hành theo nó; Tôi sẽ đọc hết quyển sách này trong… bao lâu; Tôi sẽ đọc lại cuốn sách này… lần, thời gian đọc lại…

Rèn luyện kỹ năng đọc nhanh

Với mục đích đọc để thu thập, xử lý một lượng thông tin lớn hay không có nhiều thời gian thì việc đọc sách nhanh là kỹ năng rất cần thiết đối với mỗi chúng ta. Kỹ năng đọc nhanh giúp có được lượng kiến thức mới nhanh hơn và tiết kiệm thời gian. Thay vì một cuốn sách bạn đọc trong vòng 2 tuần, bạn cần rút ngắn thời gian lại còn 1 tuần, thời gian còn lại bạn sẽ dành đọc một cuốn sách khác với những thông tin mới đầy thú vị.

Đọc lướt (skimming) cũng là kỹ năng quan trọng giúp bạn đọc sách đúng cách. Việc đọc lướt các trang mục lục, tóm tắt, tiêu đề chương và một số phần khác sẽ giúp bạn có một bức tranh tổng thể về cuốn sách. Vì thế, khi đọc từng phần cụ thể, bạn sẽ dễ dàng hình dung và liên kết nội dung các phần lại với nhau.

Chuẩn bị một quyển sổ ghi chú bên cạnh

Bạn nên có một quyển sổ ghi chú, giống như đó là kho tàng kiến thức, nơi bạn có thể ghi lại những gì mình cho là tinh túy, là đặc sắc, hoặc những ví dụ minh họa mà bạn có thể dùng tới từ cuốn sách đang đọc. Hãy biến kiến thức từ cuốn sách đọc được trở thành kiến thức của mình và sẽ ở bên bạn suốt đời. Sổ kho tàng kiến thức này không phải là một quyển ghi chú bê y nguyên những từ ngữ trong sách, mà nó phải được viết ra theo những gì bạn hiểu, theo giọng văn và cách suy nghĩ của bạn.

Xây dựng kỹ năng ghi chú và chú ý đến những ý chính khi đọc sách

Bạn có biết rằng, chúng ta sẽ quên 80% những gì chúng ta đọc trong 24 giờ, 20% còn lại chúng ta không nhớ rõ. Vì vậy, thật là bất khả thi nếu một quyển sách chúng ta chỉ đọc một lần mà nhớ được tất cả, còn nếu đọc đi đọc lại sẽ mất nhiều thời gian. Do đó, giải pháp ở đây là hãy ghi chú.

Mỗi cuốn sách đều có cấu trúc các chương hay các mục. Trong đó, mỗi chương, mỗi mục chỉ chứa từ 3 đến 5 ý chính. Việc của bạn là tập trung tìm ra 3 đến 5 thông điệp chính mà tác giả gửi gắm ở phần đó.

Bạn nên tổng kết các ghi chú tại một nơi một cách có cấu trúc, dễ dàng tìm lại khi cần như: sổ tay, ứng dụng Notion, Readwise, vẽ sơ đồ tư duy… Việc ghi chú, tóm tắt lại quyển sách là phương pháp rất hiệu quả giúp bạn ghi nhớ lâu hơn, thay vì chỉ đọc và để con chữ lướt qua mà không đọng lại gì.

Cách ghi chú thông minh là đừng tiếc ghi chú vào cuốn sách của bạn. Hãy thoải mái gạch lên cuốn sách những từ khóa, những đoạn bạn cho là hay và tâm đắc, để khi đọc lại chỉ tập trung vào nó.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng sổ kho tàng tri thức để chuyển kiến thức trong sách thành kiến thức của bạn. Và cách ghi chú không gì tuyệt vời bằng là sử dụng sơ đồ tư duy. Hãy nhớ đọc lại, ghi chú bằng sơ đồ tư duy để thường xuyên để nắm tổng quan kiến thức từ sách. Có chỗ nào quên thì hãy đọc lại, như vậy sẽ tiết kiệm nhiều thời gian.

Đọc sách chủ động

Tuỳ thuộc vào mục đích đọc và tài liệu đọc, có nhiều cách khác nhau giúp bạn tương tác với cuốn sách, từ đó, bạn sẽ không cảm thấy nhàm chán khi đọc sách và có thể hiểu sâu hơn về nội dung cuốn sách.

Thứ nhất, hãy tự đặt những câu hỏi như: Bạn suy nghĩ gì về ý kiến của tác giả? Có điểm nào bạn muốn tìm hiểu thêm? Thông tin mà tác giả cung cấp có thể áp dụng cho cuộc sống? Việc học tập/công việc của bạn cần gì từ cuốn sách?... Việc tự đặt cho mình những câu hỏi sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn và rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện.

Thứ hai, đọc có trọng tâm cụ thể. Kỹ năng này đặc biệt quan trọng khi bạn nghiên cứu các loại sách chuyên ngành. Việc ghi nhớ thông tin cần tìm kiếm sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, công sức.

Hãy thực hành những điều đã học được từ sách

Lý thuyết phải đi đôi với thực hành, bạn cần thực hành những điều đã học được từ trong sách. Hãy tận dụng mọi cơ hội để trải nghiệm và áp dụng những điều bạn đã học được từ sách vào cuộc sống, việc học tập hay công việc của bạn.

Hãy làm tất cả các bài tập trong sách nếu có, áp dụng vào cuộc sống những điều đúc kết được. Có như vậy những kiến thức đó mới trở thành của bạn 100% được.

Chia sẻ những điều đã đọc được

Việc chia sẻ kiến thức và áp dụng chúng vào cuộc sống hàng ngày sẽ giúp bạn ghi nhớ lâu hơn. Sau khi hoàn thành cuốn sách, bạn nên dành thời gian để đọc lại những phần ghi chú và ngẫm nghĩ xem những điều trong quyển sách có thể giúp gì cho cuộc sống của bạn.

Bạn cũng có thể chia sẻ lại những điều mình đã học được thông qua cuốn sách với bạn bè, người thân, hoặc cùng thảo luận về các chủ đề đó trên những diễn đàn, hội nhóm liên quan.

Yêu thích việc đọc sách

Bí quyết cuối cùng và cũng là bí quyết quan trọng nhất giúp việc đọc sách của bạn trở nên hiệu quả hơn, đó là hãy yêu việc đọc sách. Thay vì coi đó là việc phải hoàn thành hay mục tiêu cần phải thực hiện, hãy coi việc đọc sách là một cách để thư giãn, giải trí.

Nếu bạn cảm thấy quyển sách đó không phù hợp với mình, bạn hoàn toàn có thể bỏ qua và không nhất thiết miễn cưỡng hoàn thành chúng. Thay vào đó, hãy dành thời gian cho những quyển sách mà bạn yêu thích và đem lại nhiều giá trị cho bạn.

Hãy tập thói quen đọc sách

Trong cuộc sống bận rộn thường ngày, dường như chúng ta không có đủ thời gian để “tưới nước” cho tâm hồn bằng những “hạt nước” là sách nữa. Vì vậy, hãy tập cho mình một thói quen giành ra một ít thời gian trong ngày, khoảng 30 phút hoặc vài giờ cuối tuần để đọc sách.

Có thể ban đầu sẽ rất khó khăn nhưng chỉ cần lặp lại liên tục 21 lần bạn sẽ có được thói quen mà mình muốn. Đây là con số mà các nhà khoa học đã chứng minh: chỉ cần 21 lần hành động liên tục, chúng ta sẽ có được thói quen, và khi thành thói quen thì mọi chuyện trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

Hãy luôn mang bên mình một quyển sách, sao sách điện tử (ebook) vào điện thoại, máy đọc sách để tận dụng những thời gian khi chờ xe, đợi bạn… để đọc./.

Hạnh Tâm