Tăng cường năng lực quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong thời kỳ chuyển đổi số

Củng cố nền tảng quản lý và tạo động lực cho phát triển sáng tạo

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Lê Xuân Định khẳng định việc tập huấn lần này có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh cả 3 lĩnh vực trọng tâm mà Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đang phụ trách đều đang được thiết lại lại hành lang pháp lý, bao gồm: tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng; an toàn bức xạ và phát triển năng lượng nguyên tử; thông tin, thống kê và đánh giá KH&CN.

Thứ trưởng cũng nhận định: Câu chuyện KH, CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không phải là việc chúng ta tự làm, mà quan trọng hơn là phải tạo điều kiện cho tất cả các ngành, các địa phương, các cấp uỷ cùng triển khai thực hiện.

Tại Hội nghị, nhiều chuyên đề đã được trình bày xoay quanh các nội dung trọng tâm như quản lý nhiệm vụ KH&CN, quản lý đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng và quản trị dữ liệu trong cơ quan nhà nước. Các diễn giả đều thống nhất nhận định: muốn nâng cao năng lực quản lý, phải kết hợp đồng bộ 3 yếu tố - thể chế pháp lý, công cụ công nghệ và năng lực con người.

Trình bày tham luận tại Hội nghị, ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn, Đo lường, Chất lượng Quốc gia đã tập trung trao đổi về việc hoàn thiện khung pháp lý trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, gắn với xu thế chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Ông nhấn mạnh, việc số hóa hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN, QCVN), thiết lập cơ sở dữ liệu trực tuyến về truy xuất nguồn gốc và đánh giá sự phù hợp sẽ giúp các cơ quan quản lý thực hiện hậu kiểm hiệu quả hơn, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp minh bạch hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo ông Hải, việc chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” không chỉ là sự thay đổi kỹ thuật quản lý, mà còn là bước tiến về tư duy, coi doanh nghiệp là chủ thể đồng hành cùng cơ quan quản lý, thay vì chỉ là đối tượng giám sát. Khi đó, quản lý nhà nước thực sự trở thành hoạt động kiến tạo, vừa đảm bảo tuân thủ pháp luật, vừa khuyến khích sáng tạo và đổi mới.

Hướng tới nền quản lý khoa học công nghệ hiện đại, minh bạch

Nội dung tập huấn lần này được thiết kế theo hướng thực tiễn, kết hợp giữa lý thuyết chính sách và kinh nghiệm triển khai tại cơ sở. Các cán bộ, lãnh đạo Sở KH&CN được hướng dẫn cập nhật những điểm mới của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (sửa đổi năm 2025), Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (sửa đổi năm 2025) và Luật Đo lường, cùng với những quy định về đánh giá sự phù hợp, quản lý mã số, mã vạch, truy xuất nguồn gốc và kiểm soát chất lượng sản phẩm lưu thông trên thị trường.

Theo báo cáo của Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, đến nay cả nước đã xây dựng được 48 chuẩn đo lường quốc gia, hơn 8.000 chuẩn công tác được chứng nhận và hàng nghìn phương tiện đo được phê duyệt, kiểm định định kỳ hằng năm. Hệ thống đo lường quốc gia đang ngày càng hiện đại, góp phần bảo đảm độ chính xác, minh bạch và tin cậy của các giao dịch thương mại, sản xuất và nghiên cứu.

Từ thực tiễn triển khai, các đại biểu tham dự Hội nghị đều thống nhất rằng việc chuẩn hóa dữ liệu và đồng bộ hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật theo hướng số hóa là yêu cầu tất yếu. Khi dữ liệu KH&CN được quản lý thống nhất, các đơn vị có thể dễ dàng truy cập, chia sẻ, phân tích và đánh giá hiệu quả đầu tư nghiên cứu, giúp quá trình ra quyết định của cơ quan quản lý ngày càng dựa trên bằng chứng cụ thể và chính xác hơn. Đây cũng là tiền đề để tiến tới xây dựng nền quản lý nhà nước dựa trên dữ liệu và minh bạch thông tin, phù hợp định hướng Chính phủ số.

Các tham luận, trao đổi tại Hội nghị đều hướng đến một điểm chung: công tác quản lý trong lĩnh vực KH&CN đang dịch chuyển mạnh mẽ sang hướng mở, linh hoạt và thực chứng hơn. Thay vì quản lý bằng mệnh lệnh hành chính, nhiều cơ quan, đơn vị đã từng bước ứng dụng công nghệ số để theo dõi, giám sát, đánh giá các nhiệm vụ khoa học, qua đó nâng cao tính hiệu quả và trách nhiệm giải trình.

Xây dựng đội ngũ quản lý đủ năng lực để dẫn dắt chuyển đổi số

Phát biểu kết luận tại hội nghị, Thứ trưởng Lê Xuân Định khẳng định: Trong thời đại số, năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý KH&CN chính là “điểm tựa” của sự phát triển. Nếu con người không được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và tư duy đổi mới, mọi chủ trương, chính sách sẽ khó đi vào cuộc sống.

Thứ trưởng yêu cầu các đơn vị, sở, ngành tiếp tục nhân rộng tinh thần tập huấn, lan tỏa tri thức quản lý tới đội ngũ cán bộ chuyên môn ở cấp cơ sở. Cùng với đó, cần chủ động xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên về công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn - những lĩnh vực đang ngày càng chi phối hoạt động quản lý công./.

Bích Việt