Đổi mới sáng tạo là "chìa khóa" để Việt Nam hiện thực hóa 2 mục tiêu 100 năm

Ngày 1/10, tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), Bộ KH&CN phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025. Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN, ĐMST&CĐS) tham dự và phát biểu chỉ đạo định hướng.

Cùng dự có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đại diện các bộ, ngành, địa phương; cộng đồng doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế.

Với chủ đề "Đổi mới sáng tạo toàn dân - Động lực phát triển quốc gia", Lễ hưởng ứng Ngày hội ĐMST quốc gia 2025 khẳng định quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc thúc đẩy ĐMST trở thành trung tâm chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh, bảo đảm tăng trưởng bền vững. Đây cũng là dịp tôn vinh các ý tưởng sáng tạo, đột phá, đồng thời thúc đẩy hình thành và phát triển hệ sinh thái ĐMST toàn diện.

Sáu nhiệm vụ then chốt cho đổi mới sáng tạo quốc gia

Phát biểu chỉ đạo định hướng, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đây không chỉ là một sự kiện quan trọng, lần đầu tiên được tổ chức mà còn là lời hiệu triệu khơi nguồn trí thức, tiềm năng Việt Nam để đất nước bứt phá, phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên số.

Tổng Bí thư gửi lời chúc tới đội ngũ nhà khoa học, kỹ sư, chuyên gia, doanh nhân, nhà quản lý, các bạn trẻ khởi nghiệp và bạn bè quốc tế: "Chúc ngọn lửa ĐMST trong mỗi chúng ta luôn bừng sáng, không ngừng khai mở tri thức mới, biến ý tưởng thành giá trị, góp phần kiến tạo tương lai Việt Nam giàu mạnh, thịnh vượng".

Theo Tổng Bí thư, thế giới đang chuyển động với tốc độ chưa từng có của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, công nghệ sinh học, năng lượng sạch, vật liệu mới. Những quốc gia đi trước một bước về KHCN&ĐMST sẽ nắm lợi thế cạnh tranh chiến lược và ngày càng tiến nhanh, tiến xa; ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau.

Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc coi KHCN, ĐMST&CĐS là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để đổi mới mô hình phát triển, hiện thực hóa 2 mục tiêu 100 năm: Đến 2030 trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao; đến 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

"Đây không chỉ là nhu cầu khách quan, mà còn là mệnh lệnh của thời đại, quyết định vị thế dân tộc trong thập kỷ tới. Không một đất nước nào có thể "cất cánh" với nền KHCN thấp kém, hoạt động ĐMST chậm chạp", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, những kết quả bước đầu vừa qua cho thấy chúng ta đi đúng hướng, nhưng tốc độ thay đổi của thế giới nhanh hơn khả năng bắt nhịp của chúng ta. Vì vậy, từ quyết tâm chính trị đến triển khai thực hiện, từ nhận thức đến hành động, chúng ta phải chuyển đổi nhanh hơn, mạnh mẽ hơn để biến ý tưởng thành giá trị, khát vọng thành hiện thực. Tinh thần là nói ít - làm nhiều; làm nhanh - làm đúng; làm đến nơi đến chốn.

Với tinh thần ấy, để thúc đẩy mạnh mẽ ĐMST trong toàn quốc, Tổng Bí thư đề nghị tập trung 6 nhóm nhiệm vụ:

Thứ nhất, thống nhất trong nhận thức và hành động theo quan điểm ĐMST là sự nghiệp của toàn dân, xây dựng văn hóa ĐMST toàn dân.

"ĐMST không phải là công việc riêng của ngành KHCN mà phải là sự nghiệp của toàn dân, của toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia của mọi cấp, mọi ngành, cộng đồng doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và của tất cả mọi người dân", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tinh thần ĐMST phải được thấm nhuần trong mọi lĩnh vực, từ quản lý nhà nước, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cho đến các phong trào, các giải pháp thiết thực trong đời sống hằng ngày của mỗi người dân.

Thứ hai, ĐMST phải đi liền với phát triển vững chắc nền tảng KHCN, nâng cao mức độ tự chủ chiến lược về công nghệ quốc gia, trước hết là công nghệ lõi, công nghệ nguồn.

Tổng Bí thư yêu cầu khẩn trương triển khai Chương trình hành động phát triển 11 công nghệ chiến lược theo tinh thần của Nghị quyết 57, xác định rõ lộ trình làm chủ, nhất là các công nghệ như bán dẫn, AI, dữ liệu lớn, an toàn, an ninh mạng, công nghệ sinh học, y sinh học, vật liệu mới, năng lượng mới, điện tử, cảm biến robot.

Đồng thời phát triển hạ tầng số nền tảng như điện toán đám mây, điện toán hiệu năng cao, trung tâm dữ liệu, mạng 5G, 6G, nâng tỉ lệ nội địa trong các hệ thống công nghệ trọng yếu, bảo đảm tự tin hội nhập mà không phụ thuộc, mở rộng hợp tác mà vẫn giữ được năng lực cốt lõi của quốc gia.

Thứ ba, tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách vượt trội cho phát triển KHCN&ĐMST phải khẩn trương thể chế hóa các chủ trương của Đảng bằng những đạo luật, nghị định, thông tư rõ ràng, có khả năng thực hành cao, tập trung vào ưu đãi thuế, tín dụng, đất đai cho hoạt động nghiên cứu và phát triển, cho sản phẩm, dịch vụ mới; mở rộng đặt hàng, đặt hàng công để kéo thị trường cho công nghệ Việt; phát triển thị trường vốn khởi nghiệp, cơ chế quỹ đầu tư mạo hiểm và các công cụ tài chính phù hợp với ĐMST, đồng thời cũng tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ dữ liệu và an toàn thông tin, kiểm soát rủi ro nhưng không bóp nghẹt sáng tạo...

Thứ tư, triển khai Chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái ĐMST quốc gia kết nối khu vực và toàn cầu.

Mỗi bộ, ngành, địa phương hình thành ít nhất một trung tâm ĐMST; hoàn thiện đủ "mắt xích" từ ý tưởng, nghiên cứu, phòng thí nghiệm, ươm tạo, tăng tốc, sàn giao dịch công nghệ, tư vấn pháp lý, tài chính, sở hữu trí tuệ, nhà đầu tư thiên thần, quỹ mạo hiểm, đầu ra thị trường; kết nối kiều bào, chuyên gia quốc tế, tập đoàn công nghệ hàng đầu; nuôi dưỡng văn hóa chấp nhận rủi ro có kiểm soát; khuyến khích sản phẩm dựa trên dữ liệu, AI, công nghệ sinh học, công nghệ môi trường; đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, hướng tới doanh nghiệp công nghệ tăng trưởng nhanh, kỳ lân công nghệ mang thương hiệu Việt.

Thứ năm, vận hành hiệu quả 3 trụ cột: Nhà nước kiến tạo; doanh nghiệp là trung tâm; viện, trường là nguồn tri thức.

Nhà nước kiến tạo thể chế, chuẩn hạ tầng số, dữ liệu mở, dịch vụ công số thuận tiện; viện, trường cung cấp tri thức, đào tạo gắn nhu cầu thị trường, khuyến khích công bố quốc tế đi đôi thương mại hóa; doanh nghiệp là trung tâm ĐMST, đặt nghiên cứu và phát triển (R&D) ở vị trí chiến lược, dám đầu tư cho tương lai. Khi ba trụ cột phối hợp nhịp nhàng, tri thức sẽ chảy vào cỗ máy sản xuất giá trị, tạo năng suất và sức cạnh tranh mới cho nền kinh tế.

Thứ sáu, gắn ĐMST với phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Mọi sáng tạo phải giải bài toán xã hội, tăng năng suất nhưng giảm phát thải, bảo đảm an toàn dữ liệu; cập nhật tiêu chuẩn - quy chuẩn theo thông lệ quốc tế; tận dụng FTA thế hệ mới để nâng chuẩn quản trị - chất lượng, xây dựng và quảng bá thương hiệu "Vietnam Innovation" - hình ảnh năng động, đáng tin cậy, giàu tiềm năng hợp tác; ngoại giao KHCN để thu hút nhà đầu tư chiến lược, trung tâm R&D của các tập đoàn lớn; tổ chức sự kiện quốc tế tầm vóc; thúc đẩy doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn chuỗi giá trị toàn cầu.

Khẳng định ĐMST là quá trình liên tục, không có điểm dừng, Tổng Bí thư Tô Lâm kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, công nhân, nông dân, kỹ sư, giáo viên, bác sĩ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, người cao tuổi, học sinh - sinh viên và đồng bào ở nước ngoài cùng nêu cao tinh thần yêu nước, ĐMST trong công việc hằng ngày.

“Mỗi công chức cải tiến một quy trình; mỗi giáo viên đổi mới một phương pháp; mỗi kỹ sư viết thêm một dòng mã; mỗi doanh nhân dấn thân ra thị trường; mỗi địa phương tạo một sản phẩm dẫn dắt - để cả nước trở thành một hệ sinh thái ĐMST sống động”, Tổng bí thư kêu gọi.

Đổi mới sáng tạo cần lấy người dân, doanh nghiệp và thế hệ trẻ làm trung tâm.

Phát biểu tại buổi Lễ, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã xác định KHCN, ĐMST&CĐS là lĩnh vực quan trọng để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu chiến lược 100 năm của đất nước. KHCN&ĐMST cần phải là động lực chính trong phát triển kinh tế, là động lực tất yếu để Việt Nam trở thành một quốc gia phát triển bền vững.

Việc Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KHCN, ĐMST&CĐS do đồng chí Tổng Bí thư trực tiếp là Trưởng ban cho thấy quyết tâm chính trị đưa Việt Nam trở thành đất nước tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường và tự hào dân tộc trong kỷ nguyên mới. Trong chỉ đạo triển khai, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng yêu cầu ĐMST cần là quyết sách hàng đầu để thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững. ĐMST cần lấy người dân, doanh nghiệp, đặc biệt là thế hệ trẻ làm trung tâm.

Phó thủ tướng thông tin, năm 2025, Việt Nam giữ vững vị trí 44/139 nền kinh tế về Chỉ số ĐMST toàn cầu (GII), xếp thứ 2 nhóm thu nhập trung bình thấp và thứ 3 ASEAN. Đáng chú ý, chỉ số đầu vào ĐMST tăng 3 bậc, đây cũng là năm thứ 2 liên tiếp, Việt Nam dẫn đầu thế giới về chỉ số “xuất khẩu hàng hóa sáng tạo”.

Ngày hội ĐMST quốc gia quốc gia 2025 là không gian kết nối toàn diện các thành tố của hệ sinh thái ĐMST; lan tỏa tinh thần đổi mới, khơi dậy khát vọng phát triển, quyết tâm hội nhập quốc tế, hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Không hạn chế không gian đổi mới sáng tạo với bất cứ tập thể và cá nhân nào

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương, doanh nghiệp và cá nhân, căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức có hiệu quả 6 nhiệm vụ mà đồng chí Tổng Bí thư giao trong phát biểu chỉ đạo tại Ngày hội; đề nghị thực hiện phương châm “3 không”: Không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm trong phát triển ĐMST; không cầu toàn, không nóng vội và không hình thức hóa ĐMST; không để rào sản về tư duy đổi mới và hành động quyết liệt trong ĐMST, không để vướng mắc về thủ tục hành chính, không hạn chế không gian ĐMST bất cứ tập thể và cá nhân nào.

Đối với các đối tác phát triển, tổ chức quốc tế, Thủ tướng đề nghị có “3 hỗ trợ” giúp Việt Nam: Hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng chính sách và khung pháp lý hạ tầng, nguồn lực cho ĐMST; hỗ trợ tài chính, chuyển giao công nghệ, nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên, công nghệ chiến lược và phát triển các trung tâm nghiên cứu và phát triển; hỗ trợ các startup (doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo) và doanh nghiệp công nghệ Việt Nam kết nối thị trường, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng toàn cầu.

"Đối với thế hệ trẻ, các bạn sinh viên, học sinh tôi nhấn mạnh thêm 3 tiên phong. Một là tiên phong gương mẫu đi đầu trong ĐMST và CĐS. Hai là tiên phong gương mẫu đi đầu vượt qua giới hạn bản thân, luôn luôn ĐMST mọi lúc, mọi nơi, mọi việc, mọi hoàn cảnh. Ba là tiên phong gương mẫu đi đầu chạy đua với thời gian phát triển trí tuệ quyết đoán, quyết liệt trong đổi mới sáng tạo”, Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ.

Tại Lễ hưởng ứng Ngày hội ĐMST quốc gia 2025, Ban Tổ chức đã công bố Chỉ số ĐMST cấp địa phương (PII 2025) và khởi động nhiều chương trình hưởng ứng Ngày hội từ các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, trường đại học, chuyên gia, trí thức trong và ngoài nước.

Nhân dịp này, Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước thực hiện nghi thức phát động Ngày hội ĐMST Việt Nam năm 2025 và kết hợp khai mạc Triển lãm quốc tế ĐMST Việt Nam 2025./.

PT