Trải qua 30 năm xây dựng và phát triển, Cục An toàn Bức xạ và Hạt nhân đã thực sự trưởng thành và lớn mạnh đúng như dân gian đã nói “Tam thập nhi lập”. Nhiệm vụ sắp tới của Cục rất nặng nề liên quan đến công tác quản lý nhà nước về an toàn và an ninh hạt nhân cho các dự án ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ mới quy mô lớn hơn trong y tế, công nghiệp và các ngành kinh tế - kỹ thuật, dự án lò phản ứng nghiên cứu mới và trước mắt là thực hiện dự án sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử (NLNT) 2008.

Những năm gần đây, với sự phát triển của khoa học và công nghệ, đặc biệt là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, quang tử (photonics) đã trở thành một trong những nền tảng công nghệ chủ chốt của thế kỷ XXI. Bài viết giới thiệu tổng quan về photonics, các ứng dụng điển hình và đề xuất một số hướng phát triển lĩnh vực này tại Việt Nam.

Để đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển, Văn phòng Công nhận Chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ) đang triển khai chương trình công nhận cơ sở/phòng thí nghiệm theo nguyên tắc thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc (GLP) theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Đây là hoạt động quan trọng giúp nâng cao năng lực hoạt động công nhận tiệm cận với trình độ của các nước phát triển, đồng thời tiến tới phục vụ quản lý nhà nước và đáp ứng nhu cầu xã hội ngày một tốt hơn.

Nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Hóa học Các hợp chất Thiên nhiên - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam do PGS.TS Trần Thị Thu Thủy đứng đầu đã phân lập thành công 9 hợp chất xanthone mới và phát hiện một số hợp chất xanthone có hoạt tính chống ung thư và bảo vệ thần kinh tiềm năng từ các bộ phận khác nhau của cây Tai chua và cây Trai lý.

Với tốc độ công nghiệp hóa và hiện đại hóa như hiện nay, năng lượng tiêu thụ cho việc chiếu sáng nhân tạo trong các công trình dân dụng và hạ tầng ngày một gia tăng, gây áp lực đáng kể đối với môi trường. Bên cạnh đó, các yêu cầu về trang trí và thẩm mỹ trong các công trình xây dựng cũng ngày một cao. Nhằm góp phần giải quyết đồng thời hai vấn đề nêu trên, nhóm nghiên cứu thuộc Trường Đại học Mỏ - Địa chất đã nghiên cứu chế tạo thành công sản phẩm bê tông “xanh” từ phế thải công nghiệp (bùn thải, tro xỉ, kính, thủy tinh...) có khả năng truyền sáng tốt, cường độ cao và hoàn toàn không sử dụng xi măng.

Ngày 15/05/2024, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã long trọng tổ chức Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024. Hai nhà khoa học được nhận Giải thưởng lần này là: PGS.TS Trần Mạnh Trí (Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) và TS Nguyễn Thị Kim Thanh (Viện Vật lý, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam). PGS.TS Trần Mạnh Trí được trao Giải thưởng cho cụm 3 công trình công bố trên các tạp chí khoa học thuộc top 5% hàng đầu thế giới trong các ngành kỹ thuật môi trường, độc học và sức khỏe, góp phần giải quyết vấn đề cấp bách mang tính toàn cầu hiện nay là ô nhiễm môi trường do sự phát tán của các hóa chất tổng hợp. TS Nguyễn Thị Kim Thanh được trao Giải thưởng cho công trình được công bố trên Tạp chí Physical Review Letters (tạp chí vật lý hàng đầu thế giới), thể hiện 3 kết quả đột phá có ý nghĩa quan trọng cho phát triển công nghệ máy tính lượng tử. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam trân trọng giới thiệu nội dung và các giá trị chính của công trình, cụm công trình được trao Giải năm nay.

Là tổ chức sự nghiệp khoa học trực thuộc Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam, Trung tâm Chiếu xạ Hà Nội có chức năng nghiên cứu khoa học và phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử, phục vụ đời sống. Những năm gần đây, được sự quan tâm của Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam, Trung tâm Chiếu xạ Hà Nội đã được đầu tư nâng cấp hạ tầng với những trang thiết bị phân tích, đo lường hiện đại, giúp nâng cao chất lượng hoạt động theo chuẩn quốc tế. Cùng với việc đạt chuẩn GMP cho các phòng thí nghiệm sản xuất và kiểm nghiệm dược chất phóng xạ, mới đây, Phòng Nghiên cứu Công nghệ Bức xạ thuộc Trung tâm Chiếu xạ Hà Nội cũng đã được công nhận là Phòng thí nghiệm phù hợp theo tiêu chuẩn ISO/IEC 17025:2017 (VILAS 1507), góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu và uy tín dịch vụ chiếu xạ của đơn vị.

Với thành tựu trên 50 năm, Viện Nghiên cứu Ngô - Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam đã nghiên cứu chọn tạo và chuyển giao vào sản xuất nhiều giống ngô lai mới có năng suất cao, chất lượng tốt, góp phần to lớn vào sự thành công của chương trình phát triển giống ngô lai của Việt Nam. Đặc biệt, đối với vùng Trung du và miền núi phía Bắc - nơi có hơn 400 nghìn ha đất canh tác trồng ngô (chiếm gần 45% diện tích ngô của cả nước), Viện Nghiên cứu Ngô đã lai tạo, sản xuất nhiều giống ngô mới phù hợp với đặc điểm sinh thái và lợi thế phát triển của vùng, được bà con nông dân đón nhận. Qua đó giúp hình thành nên vùng sản xuất ngô bền vững, có giá trị cao.

Mới đây, các nhà khoa học thuộc Viện Hóa học các Hợp chất Thiên nhiên - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) đã công bố sản phẩm viên nang cứng có tác dụng hỗ trợ tăng cường trí nhớ. Sản phẩm thuộc dự án sản xuất thử nghiệm “Hoàn thiện công nghệ chiết xuất và sản xuất thử nghiệm sản phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ tăng trí nhớ từ rau sam đắng (Bacopa monnieri) và hương nhu tía (Ocimum sanctum) Việt Nam”, do VAST quản lý và hỗ trợ kinh phí.

Mới đây, các nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Triển khai Công nghệ - Viện Công nghệ Xạ hiếm (Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam) đã xây dựng thành công dây chuyền sản xuất kẽm cacbonat có công suất 150 tấn/năm và sản xuất thành công 75 tấn kẽm cacbonat bazơ với chất lượng tốt, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật về thành phần hóa học, cỡ hạt và độ ẩm.