Khu vực doanh nghiệp (DN), nhất là khu vực DN nhỏ và vừa có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Tuy nhiên, trong các báo cáo điều tra về hoạt động DN cho thấy, khu vực DN này đang gặp nhiều rào cản so với các DN có quy mô lớn. Một trong những rào cản lớn nhất mà các DN nhỏ và vừa đối diện đó là tiếp cận tài chính, tiền tệ. Có thể thấy, tiếp cận tài chính được xem là yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng, năng suất, đầu tư cũng như hiệu quả hoạt động tài chính của DN, do đó, những rào cản về mặt tài chính - tiền tệ (bao gồm, cả cấp độ vi mô và vĩ mô) có tác động tiêu cực lên sự phát triển của DN. Trước tình hình trên, các chuyên gia thuộc Trường Đại học Kinh tế quốc dân đã đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ rào cản tài chính tiền tệ đối với các DN Việt Nam thông qua đề tài “Các rào cản tài chính, tiền tệ đối với sự phát triển doanh nghiệp Việt Nam: Thực trạng, những vấn đề đặt ra và giải pháp khắc phục”, mã số KX.01.18/16-20.

Đánh giá được thực chất hiệu quả, từ đó tìm giải pháp nâng cao hiệu quả của đầu tư nhà nước cho dịch vụ y tế là một trong những mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài cấp quốc gia: “Đánh giá mô hình và hiệu quả đầu tư của Nhà nước cho dịch vụ công thiết yếu trong thời gian qua và đề xuất mô hình, giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư của Nhà nước cho dịch vụ công thiết yếu đến năm 2025, tầm nhìn 2035”, mã số KX.01.14/16-20 do PGS.TS Nguyễn Vĩnh Thanh - Học viện Chính trị Khu vực 1 làm chủ nhiệm.

Những năm gần đây, nghiên cứu lý luận về phát triển xã hội đã trở thành chủ đề được nhiều nhà khoa học quan tâm. Các nhà nghiên cứu tập trung làm rõ khái niệm “phát triển xã hội và quản lý sự phát triển xã hội”, chỉ ra một số mô hình phát triển trên thế giới và đề xuất một số phương hướng cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển xã hội ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Theo đó, phát triển xã hội được coi là phát triển lĩnh vực xã hội trong một tổng thể kinh tế - chính trị - văn hóa - xã hội. Phát triển xã hội xét đến cùng là phát triển con người, xây dựng mối quan hệ hài hòa giữa các giai tầng xã hội, bảo đảm an sinh và an toàn xã hội. Đây cũng chính là những kết quả nổi bật mà đề tài nghiên cứu cấp nhà nước: “Tổ chức phi lợi nhuận trong phát triển xã hội và quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam”, mã số KX.01.23/16-20 do PGS.TS Nguyễn Đức Chiện (Viện Xã hội học  - Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) chủ trì thực hiện.

Không gian công cộng (KGCC) từ xưa tới nay luôn đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, cho sự tương tác của con người với con người, con người với thiên nhiên và con người với vật chất, cho sự lưu giữ ký ức chung và góp phần tạo dựng nên các biểu tượng gắn bó của cộng đồng dân cư với khu phố, thành thị và cộng đồng địa phương, khuyến khích sự tương tác, hòa nhập xã hội và thể hiện bản sắc văn hóa, lối sống qua các biểu hiện về ứng xử, thực hành văn hóa của cộng đồng. Đây là nhận định của GS.TS Trịnh Văn Tùng - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Chủ nhiệm đề tài cấp nhà nước: “Ứng xử của người Việt Nam hiện nay trong các không gian công cộng”, mã số KX.01.48/1-20 vừa được nghiệm thu mới đây.

Việc phát triển các khu kinh tế xuyên biên giới (CBEZ) hiện nay đang là điểm nút của việc phát triển hành lang kinh tế trong khu vực tiểu vùng sông Mê Kông- GMS. Việt Nam có rất nhiều cửa khẩu nằm trên các hành lang này. Việc nghiên cứu các mô hình hợp tác kinh tế qua biên giới khả thi sẽ góp phần hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế dọc theo các hành lang kinh tế, đóng góp cho sự phát triển chung của tiểu vùng. Đây cũng là kết quả quan trọng mà đề tài nghiên cứu cấp nhà nước mã số KX.01/09-16-20: “Luận cứ khoa học cho sự hình thành và phát triển các khu kinh tế xuyên biên giới ở Việt Nam” do PGS.TS Nguyễn Anh Thu - Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội làm chủ nhiệm.

Đề tài “Niềm tin xã hội trước thách thức của phát triển và hội nhập ở vùng Trung Bộ”, mã số KX.01.42/16-20 do PGS.TS Đoàn Triệu Long - Học viện Chính trị khu vực 3 làm chủ nhiệm hướng đến mục tiêu: i) làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về niềm tin xã hội trước thách thức của phát triển và hội nhập; ii) đánh giá thực trạng niềm tin xã hội ở vùng Trung Bộ trong giai đoạn hiện nay, từ đó, chỉ ra các nhân tố tác động đến niềm tin xã hội ở khu vực này. Kết quả thực hiện đề tài đã dự báo các xu hướng biến đổi và đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm củng cố niềm tin xã hội ở khu vực này trước những tác động của phát triển và hội nhập.

Tình hình quốc tế, trong nước và bản thân các tôn giáo đã có sự chuyển biến mới, đòi hỏi Nhà nước, chủ thể lãnh đạo đất nước cần có sự nhìn nhận, điều chỉnh, bổ sung các chủ trương, chính sách, pháp luật nói chung và các chính sách về tôn giáo nói riêng cho phù hợp. Đề tài KX.01.35/16-20: “Xây dựng mối quan hệ giữa chính quyền địa phương và tôn giáo nhằm đảm bảo ổn định và đồng thuận xã hội” do TS Trần Thị Hồng Yến (Viện Dân tộc học) làm chủ nhiệm đã góp phần đưa ra các kiến nghị nhằm xây dựng mối quan hệ giữa chính quyền địa phương và tôn giáo một cách ổn định và đồng thuận xã hội.

Với mục tiêu: 1) Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về hội, tổ chức phi chính phủ trong điều kiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; 2) Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hội, tổ chức phi chính phủ ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; 3) Cung cấp luận cứ khoa học cho dự án luật về hội trình Quốc hội, kết quả của đề tài “Hoàn thiện quản lý nhà nước về hội, tổ chức phi chính phủ đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”, mã số KX.01.32/16-20 đã đưa ra các khuyến nghị nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về hội, tổ chức phi chính phủ ở Việt Nam.

Bên cạnh những đóng góp tích cực, sự phát triển của khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong giai đoạn vừa qua đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập và chưa gắn với thực hiện chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam. Đó là nhận định chung được rút ra từ kết quả nghiên cứu của đề tài KX.01.28/16-20: “Phát triển khu vực FDI trong thực hiện chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam”. Trên cơ sở tư duy mới, luận giải những vấn đề cơ bản về khu vực FDI trong thực hiện chiến lược phát triển nhanh, bền vững của Việt Nam, nhóm nghiên cứu của đề tài đã đề xuất quan điểm, giải pháp chính sách thu hút có chọn lọc và tạo sự lan tỏa tích cực của khu vực FDI đến quá trình thực hiện Chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam.

Chương trình “Nghiên cứu những vấn đề trọng yếu về khoa học xã hội và nhân văn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội” (mã số KX.01/16-20) bao gồm 52 đề tài, chia thành 3 nội dung cơ bản: những vấn đề chung; những vấn đề kinh tế, phát triển kinh tế; những vấn đề xã hội và quản lý xã hội. Bài viết đề cập đến các đề tài của Chương trình có đóng góp nổi bật trong lĩnh vực kinh tế. Các đề tài này đã có những đóng góp, tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đặc biệt trên 2 khía cạnh: i) giải pháp tháo gỡ khó khăn, rào cản trong phát triển kinh tế và ii) giải pháp thúc đẩy tăng cường hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế.